Belichten op de hooglichten

Belichting instellen is belangrijk. Doe je dit fout, dan is de foto mislukt. Hoewel, soms kan je de foto redden in de nabewerking. Te donker is vaak nog wel te redden, maar puur wit nooit. Daarom is belichten op de hooglichten heel belangrijk.

Geschatte leestijd: 7 minuten

Soms is het verschil tussen de lichte delen en donkere delen zo groot, dat dit niet in één foto vastgelegd kan worden. In de foto zal dan een deel helemaal donker of zelfs zwart zijn als je de belichting op de lichte delen instelt. Of je stelt in op de donkere delen, waarbij de lichte delen helemaal wit worden. Dit staat bekend onder de populaire termen dichtgelopen zwart of uitgebeten wit.

Als het dynamisch bereik te groot is

Wordt je met deze situatie geconfronteerd, dan is het dynamisch bereik te groot voor de foto. Je moet dan kiezen, ofwel een deel te donker, danwel een deel te licht. Gelukkig is er nog veel te corrigeren wanneer je in RAW-beeldformaat fotografeert. Doe je dat nog niet, overweeg dat dan. In RAW fotograferen is niet moeilijk, zoals je in mijn artikel daarover kunt lezen. Dat stelt je in staat om te belichten op de hooglichten.

Een RAW-bestand bevat meer informatie over lichte en donkere delen in een foto dan wat je op het LCD-scherm van een camera ziet. Die informatie kan je gebruiken om te lichte of te donkere delen in de foto te redden. Dit doe je in de nabewerking. Het enige wat je moet doen bij het belichten is zorgen dat er geen uitgebeten wit in de hooglichten van de foto aanwezig is. Echt wit is niet meer te redden.

Uitgebeten wit is niet te redden

Stel dat je een foto hebt waarbij je details in de donkere delen wilt zien. Stel je de belichting op de donkere delen in, dan zal overbelichting ontstaan in de lichte delen van de foto. Die delen zullen puur wit worden, ofwel uitgebeten wit.

Puur wit bevat geen enkele beeldinformatie. Met andere woorden, je kan ze wel donkerder maken in de nabewerking, maar je ziet er geen details meer in. Puur wit donker maken betekent dat het een lichte kleur grijs wordt. Voor zwart-wit is dat minder erg, maar voor een kleurenfoto kan dat absoluut niet. Belichten op de hooglichten, en er zal geen uitgebeten wit in de foto ontstaan.

Dichtgelopen zwart komt bijna niet voor

Puur zwart is in feite hetzelfde als puur wit. Er zit geen beeldinformatie in en het lichter maken zorgt alleen maar voor donker grijs. Dit is echter minder storend in een foto. Echter, in werkelijkheid zal dichtgelopen zwart bijna niet voorkomen. Er is vrijwel altijd beeldinformatie aanwezig omdat er altijd licht aanwezig is, hoe weinig dan ook. Dit betekent dat het oplichten van de schaduwen details zal onthullen. Belichten op de hooglichten, en je kan de donkere delen voor een groot deel oplichten.

De schaduwen oplichten heeft vaak wel een nadelig gevolg: ruis. Hoe meer je de donkere delen lichter maakt, hoe sterker de ruis zal worden. Natuurlijk is dit ook afhankelijk van de ISO-waarde die je gebruikt hebt, en de camera die je hebt. Hou daar rekening mee. Echter, een beetje ruis is minder erg dan het ongewenste uitgebeten wit.

Belichten op de hooglichten

De meest ideale belichtingsinstelling is zo, dat de lichtste delen in de foto nét niet wit zijn. Daardoor is de foto zo licht geworden dat de donkere delen zoveel mogelijk details laten zien. Dit wordt op rechts belichten genoemd, ofwel exposure to the right (EttR). Met deze techniek stel je de belichting zo in, dat het histogram maximaal naar rechts geschoven is. Dit is belichten op de hooglichten.

Een foto die op rechts belicht is zal er onbewerkt heel licht uitzien. Soms lijkt de foto zelfs overbelicht. Maar er is geen uitgebeten wit zodat in de nabewerking de lichte en donkere delen perfect in balans gebracht kunnen worden. De voorwaarde is wel dat je in RAW fotografeert. Hou er rekening mee, met JPEG uit de camera is dit deze techniek niet mogelijk.

Wat als rechts belichten niet voldoende is?

Soms is het niet mogelijk om voldoende details uit de schaduwen te halen. Ook niet als je de techniek van belichten op de hooglichten hebt toegepast. Dan is het echt te donker in de schaduwen waardoor er teveel ruis optreedt. In die gevallen is het dynamisch bereik van de sensor niet voldoende.

De oplossing is dan niet het belichten op de hooglichten, maar het maken van een belichtingstrapje. Daarmee leg je het totale dynamisch bereik in een serie foto’s vast, elk met een iets andere belichting. Die serie foto’s laten samen het totale dynamische bereik van het lichtste deel tot het donkerste deel zien. Met HDR-technieken kan je die foto’s dan samenvoegen tot één enkele HDR-foto.