Creatief gebruik van brandpunt in je fotografie

Ik denk dat vrijwel iedereen die fotografeert een zoom objectief heeft. De voordelen van een dergelijk objectief zijn bekend; je kunt je onderwerp dichterbij halen door in te zoomen. Of je zoomt uit om zo meer in beeld te kunnen krijgen. Maar wist je dat een zoom objectief ook anders gebruikt kan worden? In dit artikel leg ik dit uit. Creatief gebruik van brandpunt in je fotografie.

Geschatte leestijd: 8 minuten

Het brandpunt van je objectief bepaald hoe groot je onderwerp in beeld komt. Hoe langer het brandpunt, hoe smaller de beeldhoek zal zijn. Een smalle beeldhoek betekent dat je onderwerp vergroot in beeld komt. Wil je meer in beeld, dan zul je de beeldhoek groter moeten maken. Dit betekent wel dat alles kleiner in beeld komt.

Dit alles is natuurlijk niet nieuw, en ik denk dat de meesten dit wel begrijpen. Mocht dat niet zo zijn, ik heb een heel artikel over brandpunten geschreven wat veel zal verduidelijken.

Lees meer over brandpunten in mijn artikel
Over objectieven en brandpunten

Brandpuntafstand en beeldhoek is de reden waarom een groothoek gebruikt wordt om een landschap te fotograferen, om zo heel veel in beeld te krijgen. Voor iemand die dieren fotografeert, of sport, of andere dingen vanaf een veilige afstand, zal een teleobjectief geschikt zijn.

Zoomobjectieven of vaste brandpunt

Een zoom objectief heeft een hele serie brandpunten ter beschikking, waarmee het makkelijk is om een onderwerp groot of klein in beeld te laten komen. Je draait aan de ring, en je hebt een langer brandpunt. Of korter, afhankelijk van de richting die je inzoomt.

De fotograaf die liever een vast brandpunt gebruikt, kan dit ook doen door een ander objectief op de camera te zetten. In dat geval heb je niet een hele reeks brandpunten, maar een select aantal. Sommigen zeggen misschien dat je ook kan zoomen met de voeten. Door dichterbij te gaan staan komt je onderwerp groter in beeld, en door verderaf te gaan staan wordt het onderwerp kleiner in het beeld.

De afstand tot je onderwerp veranderen met een vast brandpunt,
is NIET hetzelfde als in- of uitzoomen.

Wanneer je met een vast brandpunt de afstand tot je onderwerp verandert, komt je onderwerp wel groter of kleiner in beeld, maar je verandert de beeldhoek niet. Dit betekent dat je de achtergrond hetzelfde in beeld zult krijgen. Je verandert alleen de verhouding van het onderwerp ten opzichte van de achtergrond.

Gebruik je brandpunt voor het veranderen van je achtergrond

Wanneer de brandpuntsafstand verandert wordt, verander je de beeldhoek. Ik heb al uitgelegd dat een kort brandpunt een groter beeldhoek heeft, zodat alles klein in beeld komt. Een lang brandpunt heeft een kleine beeldhoek zodat alles groot in beeld komt. Maar niet alleen groot, er komt ook minder op de foto.

Het voorbeeld met de boom en de zonsondergang

Stel je voor dat je een landschapsfoto maakt van een zonsondergang, met een boom op de voorgrond als onderwerp. Je gaat dicht bij de boom staan, en fotografeert die boom met groothoek. De horizon, ver achter die boom, komt klein in beeld omdat je gekozen hebt voor een hele grote beeldhoek. Veel links, veel rechts, veel onder, en veel boven. Is die zonsondergang kleurrijk, dan is de kleur een smalle band aan de horizon.

Wanneer ik kies voor een langer brandpunt, als ik dus inzoom, dan zal er minder van die horizon in beeld komen. De beeldhoek wordt immers kleiner. Dit heeft als gevolg dat die mooie smalle band met kleuren aan de horizon groter in beeld zal komen, en veel beter zichtbaar zal zijn.

De consequentie is natuurlijk, dat de boom te groot in beeld komt, of niet helemaal meer in beeld past. Maar dit kunnen we oplossen door verder van de boom af te gaan staan. In mijn voorbeeld heb ik gekozen om 35mm te gaan gebruiken in plaats van de 15mm in de bovenstaande foto. Dit is een brandpunt van (iets meer) dan 2x zo groot. Door nu twee keer zo ver van de boom te gaan staan, is de boom even groot in beeld verschenen, maar de horizon is wel een stuk dichterbij en mooier te zien.

Waar moet je op letten voor dit creatief gebruik van brandpunt in je fotografie?

De voorwaarde voor deze manier van fotografie is, dat er voldoende afstand is tussen je onderwerp en de achtergrond. In het voorbeeld met de boom, of beter gezegd; boomstronk, heb ik weliswaar de afstand tot de boom twee keer zo groot gemaakt, maar de afstand tot de horizon is nauwelijks verandert. De boom staat in plaats van drie meter maar liefst zes of zeven meter ver, maar de horizon, die misschien wel vijf kilometer ver is, is nog steeds vijf kilometer ver. Drie of vier meter meer of minder maakt op die afstand niet uit.

Deze manier van creatief gebruik van brandpunt in je fotografie is niet beperkt tot landschappen. Je kunt dit voor alle soorten fotografie gebruiken. Van stillevens tot sport, van landschappen tot bruiloften, van macro tot portretfotografie. Kijk het onderstaand voorbeeld maar eens, en zie hoe de achtergrond bij dit bruidspaar een heel andere, meer rustige uitstraling heeft gekregen door met een langer brandpunt iets verder af te gaan staan. Bovendien voorkomt het de niet charmante groothoekvertekening bij de bruidegom.

Probeer het zelf, en ga je brandpunt op een meer creatieve manier gebruiken

Ik wil afsluiten met een aantal voorbeelden van het creatief gebruik van brandpunt in mijn landschapsfotografie. Door heel bewust gebruik te maken van het brandpunt in combinatie met de afstand tot mijn onderwerp, kan ik heel precies bepalen hoe groot beiden in verhouding tot elkaar op de foto komen.

Met groothoek is de achtergrond ver weg en krijgt de boomstam alle aandacht. Door meer tele te gebruiken, komt de achtergrond “dichterbij”, en wordt zo belangrijker in de compositie

[twenty20 img1=”9649″ img2=”9648″ direction=”horizontal” offset=”0.5″ width=”80%” before=”16mm groothoek” after=”35mm standaard” hover=”true”]

Met groothoek komt er veel omgeving op de foto. Er zijn lichte delen van de lucht die door de bomen zichtbaar zijn, en de zon is relatief klein in beeld. Door het brandpunt te verlengen kun je het grootste deel van de lucht buiten beeld houden, en komt de zon prominenter in beeld.

[twenty20 img1=”9645″ img2=”9644″ direction=”horizontal” offset=”0.5″ width=”80%” before=”24mm groothoek” after=”66mm standaard” hover=”true”]

Met groothoek komt er veel strand op, en veel horizon. Maar dit alles is zo klein geworden dat de zon nog maar een onooglijk stipje is. Bovendien is Bruc, onze hond, vervormd door de groothoek. Met meer tele is die vervorming weg, en bovendien is de zon herkenbaar in beeld gekomen.

[twenty20 img1=”9652″ img2=”9653″ direction=”horizontal” offset=”0.5″ width=”80%” before=”70mm tele” after=”24mm groothoek” hover=”true”]

Door een kort tele objectief te gebruiken, is de achtergrond heel groot en prominent in beeld gekomen. Hierdoor valt de boom weg tegen die achtergrond. Door meer groothoek te gebruiken, en dichterbij te gaan staan, is de boom even groot in beeld, maar de achtergrond kleiner en onopvallender geworden.

Een laatste woord over creatief gebruik van brandpunt in je fotografie

Deze techniek geeft je de mogelijkheid om zelf je hele beeld op te bouwen, en zo een goede compositie te maken. Je kunt ermee (storende) elementen uit beeld houden, of dingen in beeld minder opvallend aanwezig laten zijn.

Toch zijn er situaties waarin deze techniek niet te gebruiken is. Je kunt immers niet altijd dichterbij komen. Of het dier dat je wilt fotograferen rent weg, of er is een afgrond recht voor je. Maar ook verderaf is niet altijd mogelijk, bijvoorbeeld in een studio, waar de ruimte beperkingen oplegt aan de afstand tot je model. Maar gebruik het daar waar mogelijk, en je foto’s zullen zeker interessanter kunnen worden.

Heb jij al eens bewust gebruik gemaakt van deze techniek? Ik ben heel benieuwd naar je ervaringen. Deel ze met je in de opmerkingen onder dit artikel.

Dit artikel heb ik eerder ook voor Fstoppers.com geschreven, natuurlijk in het Engels. Vindt dit artikel via de link https://fstoppers.com/education/how-you-can-use-focal-length-different-more-creative-way-463004