De bit-diepte van de camera

Hoe zit het met de bit-diepte van de camera. Sommige zijn 12-bit, andere 14-bit. Wat heeft dit nu voor betekenis voor je foto? Maakt het verschil uit of zie je het niet. In dit artikel leg ik uit wat het voor jou als fotograaf betekent, waarbij ik het zo simpel mogelijk houdt.

Geschatte leestijd: 8 minuten

Voor ik wat vertel over de bit-diepte van de camera moet ik uitleggen waar het nu eigenlijk over gaat. Dit is een term die ontstaan is met de digitale fotografie. Het is iets wat met de analoge fotografie niet bestond. De bit-diepte heeft namelijk alles te maken met de hoeveelheid informatie die in een computerbestand opgeslagen wordt. Dit bestand is bij digitale fotografie natuurlijk een foto.

Bits

Alle digitale informatie wordt opgeslagen in enen en nullen. Een een of nul is een bit, de kleinste eenheid van informatie. De naam komt uit het Engels en het is een samenvoeging van binary digit (binair cijfer). Heb je acht bits, dan heb je een byte. Nu zal het ook duidelijk worden waar de namen kilobyte (1.000 bytes), megabyte (1.000.000 bytes) en gigabyte (1.000.000.000 bytes) vandaan komen.

Megabyte, gigabyte en zelfs terabyte, we kennen de termen. Met het opslaan van beeldinformatie in een camera werkt het net iets anders, en tegelijkertijd komt het op hetzelfde neer. Dat klinkt ingewikkeld, en dat is het ook. Denk er niet teveel over na, want het maakt niets uit voor je fotografie.

Hoe meer bits ter beschikking is, hoe meer informatie opgeslagen kan worden. Oorspronkelijk was dit 8-bit, ofwel één byte. Dit geeft 2 tot macht 8 combinaties van enen en nullen, wat overeenkomt met 256 combinaties. Omdat dit beperkingen oplevert wordt informatie ook in meer dan acht bits opgeslagen.

8-bit levert in totaal 256 combinaties van enen en nullen op
16-bit levert in totaal 65.536 combinaties van enen en nullen op
32-bit levert in totaal 16.777.215 combinaties van enen en nullen op.

De hoeveelheid bits wordt ook wel bit-diepte genoemd. Voor de fotografie betekent de bit-diepte de hoeveelheid helderheden of toonwaarden die opgeslagen kunnen worden. Bij 8-bit zijn dit de bekende 256 helderheden die je ook in het histogram terug ziet. Een jpeg-bestand heeft dit aantal helderheden.

De bestanden uit een camera

Fotografeer je in jpeg, dan heeft de foto die je maakt slechts 256 helderheden ter beschikking. Je kan er ook voor kiezen om in raw te fotograferen. In dat geval krijg je de beschikking over de volledige bit-diepte van de sensor die in de camera zit. Meestal is dit een 12-bit of een 14-bit bestand.

12-bit levert in totaal 4.096 combinaties van enen en nullen op
14-bit levert in totaal 16.384 combinaties van enen en nullen op

Met een 12-bit bestand kan de foto maar liefst 4.096 helderheden opslaan. Dit is aanzienlijk meer dan de 256 helderheden van een 8-bit jpeg-bestand. Kan je camera 14-bit opslaan, dan krijg je 16.384 helderheden ter beschikking, wat 4x zoveel is dan een 12-bit bestand.

De bit-diepte van de camera bepaalt hoeveel dynamisch bereik je hebt. — Fujifilm camera’s staan bekend om de filmsimulatie instellingen. Je fotografeert dan wel in jpeg-bestand, wat betekent dat je 256 helderheden kan opslaan. Dit is ongeveer 8 stops aan dynamisch bereik.

Hoe meer helderheden een camera kan opslaan, hoe meer dynamisch bereik de camera heeft. Een verdubbeling van het aantal helderheden komt overeen met 1 stop meer dynamisch bereik. Van 12-bit naar 14-bit is dit 4x zoveel helderheden, wat overeenkomt met 2 stops. Reken je dit terug naar een lagere bit-diepte in de camera, dan ontdek je dat een 8-bit jpeg-bestand ongeveer 8 stops aan dynamisch bereik kan opslaan.

De bit-diepte is per kleurkanaal

De helderheden die genoemd zijn moet je in feite met drie vermenigvuldigen. Een foto bestaat immers uit drie kleurkanalen, rood, groen en blauw (RGB). Fotografeert de camera in 14-bit, dan zijn er voor zowel rood, groen als blauw 16.384 helderheden ter beschikking. Hiermee krijg je de enorme hoeveelheden kleuren ter beschikking die er in een camera aanwezig kunnen zijn.

Een reklame boodschap

8-bit RGB biedt meer dan 16,7 miljoen verschillende kleuren
12-bit RGB biedt meer dan 68,7 miljard verschillende kleuren
14-bit RGB biedt meer dan 4 biljoen verschillende kleuren
16-bit RGB biedt meer dan 281 biljoen verschillende kleuren

Het aantal werkelijke kleuren die je kunt zien hangt van veel factoren af, waaronder de gevoeligheid van je ogen. Hier komen de sRGB, AdobeRGB, ProfotoRGB en andere kleurweergaven bij kijken. Dit betekent dat de hoeveelheid kleuren die bij een grotere bit-diepte opgeslagen kunnen worden niet echt van belang zijn voor je foto. Het aantal helderheden echter wel, want dit bepaalt het dynamisch bereik.

De camera schakelt terug naar 12-bit

Heeft jouw camera een 14-bit raw-bestand? Dan bestaat de kans dat er in de continu opnamestand teruggeschakeld wordt naar 12-bit raw-bestanden. De reden is de grote hoeveelheid sensordata die opgeslagen moet worden. Die twee bit minder informatie betekent dat er in plaats van 16.384 maar 4.096 helderheden per kleurkanaal opgeslagen hoeft te worden. Daardoor wordt het mogelijk om meer foto’s per seconde op te slaan.

De consequentie hiervan is een verminderd dynamisch bereik. Dit verschil is ongeveer 2 stops, zoals we gezien hebben. Dit geeft minder speelruimte bij het oplichten van donkere delen in een foto. In hoeverre deze 2 stops een probleem opleveren hangt af van jouw fotografie.

De bit-diepte van de camera verandert bij sommige modellen als de beeldsnelheid hoog gezet wordt. — De canon EOS R5 mirrorless camera heeft 14-bit raw-bestanden, maar schakelt terug naar 12-bit wanneer je met 20 beelden per seconde gaat fotograferen.

Een 16-bit fotobestand

Een 16-bit fotobestand kan ongeveer 16 stops aan dynamisch bereik opslaan. Dit zijn 65.536 helderheden per kleurkanaal, 4x zoveel dan een 14-bit bestand uit de camera. Ga je foto’s bewerken, dan wordt er vrijwel altijd met een 16-bit fotobestand gewerkt. Hoewel je meer helderheden ter beschikking krijgt, betekent het niet dat je plotseling meer dynamisch bereik in je foto hebt. Je kan er immers niet zomaar 2 stops bij verzinnen want die zijn nooit opgeslagen in het originele fotobestand. Het is echter wel zo dat je door het bewerken in 16-bit meer speelruimte krijgt.

Een 32-bit fotobestand

Je hebt er misschien niet bij stil gestaan, maar bij het samenvoegen van meerdere foto’s met verschillende belichtingen (belichtingstrapje) maak je een fotobestand van 32-bit. Hiermee krijg je maar liefst 4 triljard (4 met 21 nullen) helderheden ter beschikking. Een dergelijk fotobestand is beter bekend onder de naam HDR-foto.

Belicht op de hooglichten — Een belichtingstrapje samenvoegen levert een 32-bit floating point fotobestand op. Voordat je ermee gaat werken moet er eerst een 16-bit fotobestand van gemaakt worden. Dit proces heet tonemapping.

Natuurlijk zijn al die helderheden nooit op een normale manier weer te geven. Een 32-bit fotobestand moet daarom omgezet worden naar een 16-bit fotobestand. Dit wordt gedaan door op een slimme manier helderheden weg te gooien die niet of nauwelijks gebruikt worden. Dit proces heet tonemapping.

Wat betekent de bit-diepte van de camera voor jou?

De bit-diepte van je camera is waarschijnlijk 12-bit of 14-bit. Dit vertelt je in principe hoeveel stops dynamisch bereik de camera kan vastleggen. Hoe hoger de bit-diepte van je camera is, hoe eenvoudiger het is om de donkere delen in een foto op te lichten.

Doordat een hogere bit-diepte van de camera een enorme toename aan data betekent, heeft dit invloed op de tijd die nodig is om een foto op te slaan. Ga je continu foto’s maken, dan kan dit de beeldsnelheid beperken. Door de bit-diepte van de camera omlaag te zetten ontstaat er ruimte om de beeldsnelheid te verhogen. Meestal wordt dit automatisch bij de hoogste beeldsnelheidsinstelling van de camera gedaan.

Is bit-diepte (dynamisch bereik) belangrijker dan beeldsnelheid? Dan is het verstandig om niet in de snelste continu opnamestand te fotograferen. Is snelheid belangrijker, dan is de 12-bit waar de camera naar overschakelt de prijs die je betaalt voor die snelheid.

Advertentie

adsense