In 2014 zat het niet mee. Tijdens het hoogtepunt van de Perseïden meteorenregen van 2014 stond de Maan bijna vol aan de hemel. Niet alleen dat; dit was bovendien de zogenaamde ‘supermaan’; groter en helderder dan normaal. Tel daarbij de wolken op, samen met de lichtvervuiling, en je hebt een goed idee hoe slecht de omstandigheden waren voor het waarnemen van deze vallende sterren.
Geschatte leestijd: 6 minuten

Normaal gesproken kunnen er tijdens de Perseïden op het hoogtepunt tot 100 meteorieten per uur gezien worden. Met een volle Maan wordt dat aantal gereduceerd tot niet meer dan een twintigtal. Met al die wolken worden het er nog minder. Dat was ook de reden waarom ik twijfelde of het de moeite waard zou zijn. Dat hoogtepunt zou rond de klok van 4 uur in de ochtend zijn, maar ik heb de gok genomen om eerder aan het Meerbaansblaak van de Groote Peel te gaan staan, waar tot mijn verrassing een zestal leden van een fotoclub zich verzameld hadden.
Een heldere meteoor kan genoeg zijn
Ik gokte op een heldere meteoor in een mooie wolkenlucht, liefst een vuurbal die de hemel in lichterlaaie zou zetten. De kans op dat laatste is natuurlijk heel klein, maar die niet waagt die niet wint. Met twee camera’s op de hemel gericht heb ik voor de Perseïden van 2014 bijna twee uur gefotografeerd. Natuurlijk met een hoge ISO om de lichtzwakke vallende sterren te vangen.
In het gesprek met een paar leden van de fotoclub, die daar naast mij stonden, maakte duidelijk dat de noodzakelijk hoge ISO voor dit soort fotografie niet algemeen bekend is. De angst voor ruis blijft bij de meesten aanwezig waardoor de ISO het liefst niet veel hoger gezet wordt dan 400 of 800. Hierdoor is de kans heel klein dat deze fotografen een goed resultaat zullen hebben. Ik ben dan ook benieuwd wat ze op de foto zullen hebben. Ik heb zelf gefotografeerd met ISO3200 en ISO6400 om zoveel mogelijk vallende sterren te vangen.
Wil jij weten tot welke ISO je resultaten acceptabel zijn? Lees dan mijn blog over deze test.
Tot hoeveel ISO kan je camera gaan?
Perseus aan de hemel
Waar verschijnen de Perseïden aan de hemel? Zoals de naam al suggereert lijken alle Perseïden uit het sterrenbeeld Perseus te komen. Dat sterrenbeeld is het centrum (radiant) vanwaar de vallende sterren alle kanten uitwaaieren. De beste plek om de camera naar te richten is tussen de 30° en 60° vanaf het sterrenbeeld gerekend. Maar om dat te kunnen bepalen moet het sterrenbeeld natuurlijk wel gevonden worden.
Met hulp van een sterrenkaart, of de onvermijdelijke Apps voor de smartphone, is het sterrenbeeld eenvoudig herkenbaar. Het is natuurlijk niet zichtbaar als de mythologische figuur zoals ik in de foto gezet heb (afbeelding van de oude sterrenkaart uit 1690, Uranographia van Johannes Hevelius), maar het is een van de goed herkenbare sterrenbeelden aan de hemel.
Is het sterrenbeeld eenmaal gevonden en is camera op het gewenste stukje hemel ingesteld, dan is het wachten op de vallende sterren. En hopelijk vallen ze in het stukje lucht dat in beeld is. En hopelijk zijn ze helder genoeg om geregistreerd te worden, dus zet die ISO hoog genoeg. Is er dan een vallende ster te zien? Trek dan een denkbeeldige lijn in de richting vanwaar die vallende ster kwam en als die denkbeeldige lijn in het sterrenbeeld Perseus terecht komt, dan is het een Perseïde. Anders niet.
Meerdere meteoren in een enkel beeld
Hoe krijg ik van de Perseïden van 2014 meerdere meteoren op één enkele foto terwijl ik per foto 15 seconden belicht heb? Het antwoord is fotobewerking.
Meestal staat er maar één op de foto, soms twee. Bedenk dat die 100 vallende sterren per uur over de hele hemel gerekend wordt. De camera neemt maar een stukje van die hemel waar. Als er 20% van de hemel in beeld is, zullen er maar 20 vallende sterren per uur op de foto kunnen komen, mits ze helder genoeg zijn.
In de omstandigheden van de Perseïden van 2014, met maar twintig zichtbare vallende sterren in plaats van 100, is er in die 20% van de hemel maar één vallende ster per uur te zien. Met de wolken erbij is dat nog minder. Gelukkig heb ik met 17mm brandpunt en een 15mm fisheye veel meer dan 20% van de hemel op de foto.
Samenvoegen in Photoshop
Alle foto’s waar er een of meerdere vallende ster op te zien zijn voeg ik in Photoshop samen. Ik corrigeer elke foto voor de rotatie van de sterrenhemel zodat alle Perseïden ook uit de goede richting komen. Het mag duidelijk zijn dat ik alleen de foto’s van dezelfde serie en compositie samenvoeg. Het is een beetje zoals het samenvoegen van foto’s voor sterrensporen.
Gezien de omstandigheden is de oogst van de Perseïden van 2014 op de foto niet slecht te noemen. Ik stond een paar uur voor het officiële maximum, en helaas was de situatie verre van ideaal voor het waarnemen van dit fenomeen. Gelukkig krijgen we elk jaar een nieuwe kans. En anders zijn er nog altijd de meteorenregens Orioniden (21 oktober), Leoniden (17/18 november) en de Geminiden (13/14 december) waarbij de Maan alleen bij de Giminiden hinder kan geven. Nu nog hopen dat er dan een kraakheldere hemel zal zijn.
Links naar de Perseïden van voorafgaande jaren:
[…] Blogbericht: De Perseïden van 2014 […]
Nando een mooi resultaat,heb niet zoveel meteorieten op mijn foto en niet zo”n lange staart maar heb er een aantal op staan.Mijn foto is te zien op,
weppage fotoclubheldenpanningen.Kijk ook weer uit naar je workshops.
Mvg.Harry Engels .
Hallo Harry,
ik zie dat je van de foto’s startrails gemaakt hebt. Nadeel van startrails is vaak, dat vallende sterren een beetje op de achtergrond verdwijnen en zo niet meer opvallen. Het wordt dan goed zoeken om een vallende ster te zien.
Weer een super artikel Nando! Duidelijk en constructief geschreven… Ik kijk weer uit naar je workshops!
Ondanks (of omdat ?) de maan vol aanwezig was heb je mooie opnamen kunnen maken.
Heel intressant om te lezen hoe deze opnamen tot stand zijn gekomen.