Een cropsensor voor landschapsfotografie

Een landschapsfotograaf fotografeert over het algemeen het liefst met een fullframe camera. Het biedt vaak een voordeel in ruisniveaus ten opzichte van cropsensoren (bij hoge ISO waarden), en het geeft de mogelijkheid tot een enorme resolutie omdat er meer pixels op de sensor passen. Maar misschien is het toch beter om te kiezen voor een cropsensor voor landschapsfotografie.

Geschatte leestijd: 5 minuten

Er heerst (helaas nog steeds) het beeld dat een fullframe sensor noodzakelijk is om professioneel te fotograferen, of om als serieuze amateur herkenbaar te zijn. Hoewel de fullframe camera’s de afgelopen jaren uitsluitend in het duurdere prijssegment te vinden waren, zakken de prijzen voor deze camera’s relatief snel en komen ze ook voor de kleinere beurs binnen handbereik.

Het voordeel van fullframe sensoren

Een fullframe sensor heeft één heel groot voordeel ten opzichte van een cropsensor: een betere mogelijkheid tot een hele kleine scherptediepte. Hierdoor wordt het heel eenvoudig om een onderwerp uit de omgeving te isoleren. Dit wordt heel veel toegepast in portretfotografie, waar bovendien bij voorkeur een langer brandpunt gebruikt wordt om het effect van scherptediepte te versterken.

Een model komt daardoor los van de omgeving waarmee de foto een soort 3D effect krijgt. Ook het “wegdrukken” van een afleidende achtergrond is mogelijk zodat de foto meer rust uit straalt.

Hoe langer je brandpunt is, hoe makkelijk het is om een (extreem) kleine scherptediepte te bereiken. Die hele kleine scherptediepte is daarentegen heel moeilijk, of zelfs onmogelijk, om met een groothoek te behalen. 

Kleine scherptediepte en een groothoek objectief

Zonder hier op de technische details en natuurkundige wetten in te gaan kan gesteld worden dat de scherptediepte van een groothoek van nature al heel groot is. Dit is goed nieuws voor landschapsfotografen die graag met een ultragroothoek fotograferen en alles van dichtbij tot oneindig scherp in beeld willen krijgen. Dat is ook de reden waarom vaak geadviseerd wordt om een ultragroothoek voor landschappen te gebruiken, al dan niet met gebruik van de hyperfocale afstand.

Maar… als een kortere brandpuntsafstand altijd een grotere scherptediepte zal opleveren, is het dan niet beter om een cropsensor te gebruiken?

Groothoek, scherptediepte, en een cropsensor

Als je met een cropcamera dezelfde beeldhoek wilt fotograferen als met een fullframe camera zul je een korter brandpunt moeten kiezen. Dus, in plaats van een 16mm op een fullframe zal het nodig zijn om een 10mm brandpunt op een 1,6 cropcamera te zetten wanneer de beeldhoek hetzelfde moet zijn.

Dit betekent dan ook automatische een grotere scherptediepte, indien het diafragma natuurlijk hetzelfde blijft. Met andere woorden, het wordt alleen maar eenvoudiger om alles van voor tot achteren scherp in beeld te krijgen.

Laten we een praktijkvoorbeeld bekijken. De bovenstaande foto, van het het strand bij Unstad op Lofoten, is gemaakt met 20mm brandpunt op een fullframe. Om zoveel mogelijk scherp in beeld te krijgen zal bij diafragma f/16 de afstand op 0,85 meter ingesteld moeten worden (hyperfocale afstand). Dan is alles van 77 centimeter afstand tot oneindig scherp.

Wanneer ik in hetzelfde geval een 1,6 cropcamera gebruik en ik wil exact dezelfde beelduitsnede hebben, dan zal ik een 12,5mm brandpunt moeten gebruiken (20mm gedeeld door de cropfactor). In dat geval komt de hyperfocale afstand bij f/16 uit op 0,53 meter. Met die instelling krijg ik alles van 49 centimeter tot oneindig scherp in beeld.

(bron: http://www.dofmaster.com/dofjs.html)

Toegeven, het verschil is niet verschrikkelijk groot, maar het kleine beetje extra scherptediepte kan het verschil maken tussen alles scherp, of net niet alles helemaal scherp.

Wat betekent dit allemaal?

Vanuit dit perspectief gezien zal de fotograaf die een landschap maximaal scherp in beeld wil hebben misschien beter af kan zijn met een camera voorzien van een kleine sensor. Dit vergelijk gaat natuurlijk alleen op wanneer de afstand tot het onderwerp en de beeldhoek die gewenst is, absoluut gelijkt blijft. Speel je echter ook graag met hele kleine scherptedieptes, dan is de grotere sensor toch wel weer in het voordeel.

Mocht de hyperfocale afstand niet voldoende zijn om je hele beeld scherp op de foto te krijgen, dan bestaat er natuurlijk altijd de mogelijkheid tot focus stacking. Dit is een techniek waarbij de scherpstelafstand in een reeks foto’s per foto aangepast wordt. Vervolgens worden deze foto’s samengevoegd tot één enkel beeld. Er zijn camera’s die deze functie ingebouwd hebben, waaronder de door mij onlangs geteste Panasonic Lumix DC-G9.

Voor een meer inhoudelijke uitleg over scherptediepte verwijs ik graag door naar mijn artikelen over scherptediepte en over de cropfactor.