Een volle maan geeft verschrikkelijk veel licht. Dat besef je pas als je op een plek staat waar je eerder op een maanloze nacht sterrenfoto’s hebt gemaakt. Op 13 januari 2014 was de maan 91% verlicht. Geen volle maan, maar dat scheelt niet veel. Het was een heldere avond dus tijd voor foto’s van een maanverlicht landschap. Voor deze gelegenheid heb ik de Groote Peel gekozen, een plek waar het normaal gesproken zo donker was dat een zaklamp nodig is op maanloze avonden. De zaklamp heb ik geen moment nodig gehad.
Geschatte leestijd: 8 minuten
Sterrensporen fotograferen met de maan aan de hemel levert beperkingen op. Dat is alleen in tegengestelde richting de moeite waard, de plek waar de hemel zo min mogelijk beïnvloed wordt door het maanlicht. Mijn voornemen was een foto met sterrensporen boven een van de beroemde knuppelbruggetjes in het gebied. In zo’n geval is het prettig om een tweede camera en statief bij je te hebben. Terwijl de ene camera de ene foto na de andere aan het maken is voor die sterrensporen, kan ik met de andere foto’s van een maanverlicht landschap maken.
Wil jij ook sterrensporen fotograferen? Lees dan mijn tutorial Sterrensporen fotograferen – deel 1
In de loop van 2023 zal ook een uitgebreid e-book verschijnen met nog veel meer praktische informatie
In het maanlicht is het nooit donker
Zoals in de foto’s te zien is, is het landschap helemaal niet donker. Het maanlicht maakt het mogelijk foto’s van de sterren te maken zonder dat het landschap als een zwarte massa op de foto staat. Het is dan niet nodig om een extra belichting voor de voorgrond te maken. Het is een foto die uit één enkele opname bestaat.
De gebruikte instellingen zijn ISO1600 en 30 seconden belichtingstijd, vrijwel gelijk aan de instellingen die ik gebruik wanneer ik sterren fotografeer in een maanloze nacht. Maar in plaats van een zo groot mogelijke lensopening heb ik nu f/8 gebruikt voor de scherptediepte. Bovendien is het landschap niet donker, zoals dat zou zijn zonder Maan. Mijn schatting is dat ik op een maanloze nacht al snel 3 tot 4 stops langer moet belichten om een dergelijk belichting te krijgen, misschien zelfs meer.
Sterren fotograferen met een hoge ISO waarde
Bij dit soort opnamen heb ik de voorkeur om hoge ISO waarden te gebruiken. Hierdoor is het mogelijk om de sluitertijd zo kort te houden dat de sterren ook daadwerkelijk als sterren op de foto komen. Bij lagere ISO waarden zullen er sterrensporen ontstaan die zo kort zijn dat het eerder storend wordt dan mooi.
Gelukkig zijn de ISO prestaties van de moderne camera’s goed genoeg. Een ander ‘probleem’ is het fotograferen van de maan in het landschap, zeker als deze zo hoog staat als in dit geval. De maan is zo helder dat het onmogelijk is om deze als herkenbaar in de foto te krijgen. Het resultaat zal een soort zon aan de nachtelijke hemel zijn die met het strooilicht de nabije sterren volledig overstraalt.
-
Het e-book In het maanlicht€12,50 incl. btw
Eén enkele opname (ISO1600 – f/8 – t=30sec)
De bovenstaande foto is vrijwel onbewerkt (alleen een tikkeltje meer contrast). De maan verlicht het landschap en werpt duidelijke schaduwen. Maar de maan zelf is overbelicht. Er is nog iets anders wat opvalt: de kleuren in het landschap, iets wat wij mensen gedurende de nacht niet zien. Dat komt omdat wij ‘s-nachts vrijwel geen kleuren kunnen zien en de camera wel.
Objecten aan de hemel
De foto met de Maan is een mooi zoekplaatje en bevat een aantal leuke objecten. Links van de maan is Jupiter te zien als een heldere ster. Dat is dus geen ster maar een planeet. De helderste ster in deze foto staat een eindje onder de maan. De ster heet Sirius en dit is de helderste ster van het Noordelijk halfrond.
In dit stukje van de sterrenhemel zijn onder andere de sterrenbeelden Orion, Lupus (haas), Canis major (grote hond), Taurus (stier) en Auriga (voerman) te zien. Met een sterrenkaart zijn ze goed herkenbaar.
Continu dezelfde belichting gebruiken
Eenmaal een belichtingstijd ingesteld is het niet echt nodig om deze nog te controleren. Het licht van de maan is constant waardoor elke foto van het maanverlicht landschap met dezelfde instellingen gemaakt kan worden. Ten minste, zo lang er geen wolken voor de maan schuiven want dan wordt het een stuk donkerder.
De belichtingsinstelling van de foto’s die ik deze avond gemaakt heb zijn dan ook allemaal hetzelfde. Het voordeel van de gekozen diafragma waarde met het gebruikte brandpuntafstand is de grote scherptediepte. Omdat ik niet heel dicht op mijn onderwerp zit lukt het hiermee om vrijwel alles binnen de scherptediepte te houden; van bomen tot de sterren.
Met het licht van de maan mee fotograferen levert het een mooi maanverlicht landschap op en een sterrenhemel die niet ‘ontsiert’ wordt door de heldere vlek die de maan veroorzaakt. Maar de meest interessante opnamen is toch echt in de richting van het licht, waarbij de schaduwen die door het maanlicht veroorzaakt worden bijzondere patronen op de grond werpen.
Ik kies ervoor om de maan zoveel mogelijk in beeld te houden. Het geeft een bron van licht waardoor de combinatie schaduw, donker en sterren een begrijpelijk plekje krijgen. Anders had het een soort onderbelichte ‘daglicht’ foto kunnen zijn, of er kan een suggestie gewekt worden dat er ergens een straatlantaarn staat (die vraag is me vaak gesteld bij een oudere maanlicht foto). De onderstaande foto is mijn persoonlijke favoriet van wat ik deze avond heb gefotografeerd.
Neem je tijd
In de avond fotograferen kost tijd. Met belichtingstijden van 30 seconden betekent dat het maken van 10 foto’s al meteen 5 minuten aan tijd kost. En dan moet je nog een compositie kiezen en de scherpstelling controleren. Voor je het weet ben je een uur verder.
Het maanverlicht landschap fotograferen is zo magisch en aantrekkelijk dat de tijd eenvoudig uit het oog verloren raakt. En dan mag die ene camera, die al die tijd sterrensporen aan het fotograferen was, niet vergeten worden. Als het objectief inmiddels niet met condens beslagen is, kunnen er lange sterrensporen gemaakt zijn.
(ISO1600 – f8 – 115x t=25sec)
Het resultaat van mijn sterrensporen is een foto die samengesteld is uit 115 opnamen van 25 seconden. Het is niet eens nodig geweest om een aparte foto van de voorgrond te maken, dankzij het licht van de maan. Ik weet zeker dat ik dit nog eens ga overdoen als de maan niet aan de hemel staat. Ik moet er dan wel rekening mee houden dat het een stuk donkerder zal zijn.