Flares voorkomen

Iedere fotograaf kent ze wel; flares. de vaak vervelende en vooral storende lichtvlekken in een foto. Ze worden veroorzaakt door een felle lichtbron die onder een hoek het objectief binnen schijnt. Voor landschapsfotografen is er een handige manier om flares te voorkomen.

Geschatte leestijd: 10 minutes

Flares zien er per objectief anders uit en zijn afhankelijk van de hoek waaronder het felle licht binnen valt, het aantal lenzen die een objectief bevat, en de manier hoe de lenzen behandeld zijn met coatings. Maar ook filters die voor een objectief geplaatst worden kunnen flares versterken, net als stofjes en verontreinigingen op het objectief.

Sommige objectieven hebben er weinig last van, andere zijn er heel gevoelig voor. Vooral fotografen die ‘s-avonds in een verlichte stad fotograferen kunnen er last van hebben, en landschapsfotografen die de zon in beeld willen hebben.

Wel of geen flares in je foto

Een flare hoeft niet altijd storend te zijn. Soms voegt het waarde aan de foto toe en brengt het sfeer. Als je oplet bij films zal je opmerken dat er zelfs vaak gebruik gemaakt wordt van flares om zo een bepaalde sfeer toe te voegen.  Ook bij portretfotografie kunnen flares bewust opgezocht worden, juist om een dromerige sfeer aan een foto te geven.

Bij landschapsfoto’s ligt dat vaak toch iets anders. Hoewel de flare in de voorbeeldfoto hierboven misschien extra uitstraling aan de foto geeft, zullen er ook veel fotografen zijn dit totaal ongewenst vinden. Dit is natuurlijk heel erg afhankelijk van de soort landschapsfoto, en bovendien is het heel persoonlijk. Niet iedereen houdt er van.

Geef je flares the finger

Het probleem is, dat we bij landschapsfotografie vaak de zon in beeld willen hebben. Zonsopkomst en zonsondergangen zijn geliefde onderwerpen om te fotograferen en dan ontkom je er niet aan.

Maar ook overdag kan het mooi zijn om een zon in beeld te hebben. Vooral in de winter als de zon altijd laag aan de hemel staan is dit eenvoudig voor elkaar te krijgen. En dan het liefst ook zonder flares.  Heb je toch last van flares, dan kan dat relatief eenvoudig voorkomen worden met een hulpmiddel dat we allemaal bij ons hebben als we in de natuur zijn; een vinger.

Maar er zitten wel een paar voorwaarden aan; het werkt alleen met groothoek, we hebben een statief nodig, moeten meerdere opnamen maken en zullen uiteindelijk een fotobewerkingsprogramma zoals Photoshop nodig hebben om die foto’s samen te voegen.

Verwijder de oorzaak van de flares

Om een flare te verwijderen moeten we de oorzaak van de flare uit de foto halen. Dat is de felle lichtbron. Je zou een andere compositie kunnen maken, zonder de lichtbron, maar dit is in veel gevallen niet wenselijk. Denk maar aan die zonsopkomst of zonsondergang.

De enige manier is dan het afschermen van de oorzaak van de flares. Je hebt daar in principe niets anders voor nodig dan je eigen vinger. Hou je vinger voor de lichtbron en je zult zien dat de flares direct uit beeld verdwijnen. Je hebt er wel een vinger voor in de plaats gekregen, maar die is later makkelijk te verwijderen via Photoshop.

Hou je vinger tactisch in het beeld

Houdt er wel rekening mee dat je vinger op de juiste plek in beeld laat komen. Het is niet de bedoeling dat je de plek waar de flares te zien zijn (of waren) met de vinger blokkeert. Je moet er ook aan denken dat de vinger heel onscherp in beeld zal verschijnen en zodoende een groot deel van het beeld kan blokkeren. Hoe langer je brandpunt, hoe moeilijker het wordt. Als je vinger in een te groot deel van het beeld zichtbaar is, zal het beeld niet meer bruikbaar worden.

Aangezien je één hand nodig hebt om de foto te maken, en de vinger aan de andere hand nodig is om voor de lichtbron te houden, zal de camera op een statief moeten staan. Zeker als je bedenkt dat er ook een foto nodig is zonder die vinger in beeld.

Je moet natuurlijk dezelfde beelduitsnede hebben, en wie weet moet je de vinger wel vanuit twee hoeken, elk op een aparte foto, in beeld laten komen om alle flares te voorkomen. Je kunt zelfs HDR technieken toe te passen. Uiteindelijk heb je minimaal twee foto’s nodig: één zonder vinger met flares, en één foto mèt de vinger voor de lichtbron, zodat de flares niet ontstaan.

Gebruik lagen en maskers

Om de vinger uit de foto te halen is het nodig om de verschillende foto’s in lagen boven elkaar te stapelen. Met behulp van maskers kun je vervolgens delen van een onderliggende foto zichtbaar maken door op die plek de foto “transparant” te maken. Op deze manier is het heel eenvoudig om de vinger uit de foto te krijgen en zo tot een foto te komen waar geen  – of minder – flares in zichtbaar zijn.

Lees meer over lagen en maskers en bekijk mijn video tutorial daarover.
Werken met lagen en maskers in Photoshop

Deze manier van werken is alleen mogelijk in bewerkingsprogramma’s die werken met lagen en maskers mogelijk maakt. Dit kan niet in Lightroom, maar wel in Photoshop of een soortgelijk programma. Met behulp van de volgende serie screenshots laat ik de bewerking stap voor stap zien. Klik op de foto voor een groter beeld.

Stap 1

Stap 2

Stap 3

Stap 4

Stap 5

Stap 6

Stap 7

Stap 8

Het eindresultaat

Zoals in het voorbeeld te zien, is het belangrijk om bij het fotograferen het plaatsen van de vinger de zon (of lichtbron) goed af te dekken. Mocht dat niet het geval zijn, en zijn er toch nog flares, dan zal het een stuk moeilijker kunnen zijn om die vlekken alsnog te verwijderen. Maak ter plekke liever iets meer foto’s met de vinger, zodat het niet erg is als er eventuele mislukte pogingen bij zitten.

Soms is het makkelijker om de volgorde van de lagen te veranderen. Het is ook mogelijk om de flare met een masker weg te poetsen wanneer de laag met vinger onderop ligt. Dit kan per foto anders zijn. En wie weet, misschien is de foto mèt flares mooier, en geeft het net dat beetje extra sfeer. Dan is deze bewerking gewoon niet nodig.

Deze manier van bewerking is eerder al eens aan bod gekomen in een blog bericht over een HDR opname van een ondergaande zon: The making of… een HDR foto van een zonsondergang