Via een simpele verloopring is het mogelijk om antieke objectieven op een moderne camera te gebruiken. Dit is geen vervanging voor moderne objectieven, maar een manier om de soms bijzondere uitstraling van een oud objectief te gebruiken voor je fotografie. Ik heb een Meyer-Optik Görlitz Trioplan gekocht en vertel in dit bericht meer over fotograferen met een vintage objectief.
Estimated reading time: 10 minuten
Sommige oude objectieven zijn heel bijzonder. Ze geven een speciaal effect dat ontstaat door de manier hoe de optiek ontworpen is. Dit heeft vaak veel invloed op de kwaliteit van de onscherpte in de achtergrond: de bokeh. Fotograferen met een vintage objectief wordt dan ook gedaan om die speciale effecten. Een voorbeeld is het swirl-effect van de Helios objectieven, of het soap-bubble effect van Trioplan objectieven. Ik heb de Meyer-Optik Görlitz Trioplan 100mm f/2,8 gekocht, speciaal voor dit effect.
Een vintage objectief op een moderne camera
Het is niet mogelijk om een oud objectief zomaar op een moderne camera te plaatsen. Fotograferen met een vintage objectief vereist een verloopring of adapterring. Veel oude objectieven hebben een M39 of M42 schroefdraad. Je moet een simpele, goedkope verloopring gebruiken om van die schroefdraad naar de bayonetvatting van je camera te gaan. Voor een mirrorless camera is het een adapterring, om te zorgen dat de afstand van achterkant objectief naar de sensor correct is.
Heb je de juiste verloopring of adapter, dan kan je nog steeds niet zomaar gaan fotograferen met een vintage objectief. Er is geen communicatie tussen objectief en camera, waardoor de camera denkt dat er geen objectief geplaatst is. Controleer dat in het menu de optie ‘fotograferen zonder objectief’ ingeschakeld is. Is dat het geval, dan kan je gaan beginnen met fotograferen met een vintage objectief.
Deze menu-instelling is overigens ook noodzakelijk indien je moderne manual objectieven gebruikt, zoals die van Laowa. Deze hebben ook geen contacten zodat de camera denkt dat er geen objectief geplaatst is.
Alles is handmatig
Fotograferen met een vintage objectief betekent dat terug naar de basis gaat. Het diafragma wordt kleiner als je het dichtdraait, iets wat bij moderne automatische objectieven niet meer gebeurd. Fotografeer je met een spiegelreflex, dan wordt het beeld dus ook echt donkerder. Met liveview ingeschakeld, of een mirrorless camera, zal dit gecorrigeerd worden wanneer belichtingssimulatie ingeschakeld is.
Met liveview ingeschakeld, of een mirrorless camera, is het tijdens het fotograferen met een vintage objectief geen enkel probleem om diafragmavoorkeuze te gebruiken. Met een spiegelreflex zonder liveview wordt dat lastiger, omdat diafragmeren het beeld donkerder maakt. De belichtingsmeter raakt dan al snel in de war. Handmatige belichtingsinstelling is dan aan te raden. Vervolgens is het leren om handmatig scherp te stellen, want je hebt geen autofocus.
Handmatig scherpstellen kan lastig zijn
Moderne camera’s zijn niet echt goed uitgerust om handmatig scherp te stellen. Het prisma dat analoge camera’s hadden ontbreekt. Vooral bij spiegelreflex camera’s kan dat erg lastig zijn. Met mirrorless camera’s heb je waarschijnlijk de optie om focus peaking te gebruiken. Dan wordt het fotograferen met een vintage objectief wat makkelijker.
Focus peaking geeft een gekleurde omlijning bij objecten die scherp afgebeeld worden. Het werkt in principe ook bij vintage objectieven, hoewel dit per cameramerk kan verschillen. Andere focus hulpmiddelen, zoals een bijvoorbeeld een afstandsschaal, zijn meestal niet beschikbaar omdat de camera denkt dat er geen objectief gemonteerd is.
Kies de kleur van de focus peaking die het beste voor je onderwerp werkt. Ik heb echter gemerkt dat het toch lastig kan zijn om focus peaking te zien, althans bij mijn Canon camera. Geduld is belangrijk, net als tijd nemen, zeker wanneer je gaat fotograferen met een vintage objectief. Maar helemaal als de grootste lensopening gebruikt wordt zodat de scherptediepte erg klein is.
De eerste resultaten
De Meyer-Optik Görlitz Trioplan 100mm f/2,8 geeft de typische soap-bubble bokeh. Je moet ervan houden, en ik vind het prachtig. De achtergrond kan er wel heel druk door worden, met alle bokeh-ringen die er te zien zijn. Hou er rekening mee dat de beeldscherpte van dit soort oude objectieven minder is dan de huidige moderne objectieven.
Fotograferen met een vintage objectief zoals de Meyer-Optik geeft een resultaat dat door sommigen als minder klinisch wordt beschouwd dan de perfecte scherpte die moderne objectieven geven. Ik denk dat bij het gebruik van vintage objectieven creativiteit belangrijker is dan perfecte scherpte en beeldkwaliteit. Het gaat om sfeer en een artistieke weergave van het onderwerp dat je gekozen hebt. Is perfecte beeldscherpte voor jou belangrijk, vergeet dan dit soort objectieven. Fotograferen met vintage objectieven is dan niet voor jou bestemd.
Ik denk dat het fotograferen met dit vintage objectief ook heel leuke resultaten kan opleveren met meervoudige belichtingen. Hierbij kan bijvoorbeeld een tweede foto met de soap-bubble bokeh over de foto met het onderwerp gelegd worden. Zoals ik al aangaf, dit soort objectieven vind ik perfect voor creatieve fotografie en sfeerbeelden.
Pas op bij het kopen van een vintage objectief
Om te gaan fotograferen met een vintage objectief moet je de tweedehands markt opgaan. Marktplaats is een mogelijkheid, maar Ebay geeft meer keuze. Prijzen kunnen belachelijk hoog zijn, zeker met populaire objectieven zoals de Meyer-Optik Trioplan. Of je zoekt je geluk op een vlooienmarkt of een kringloopwinkel.
Er zijn goede exemplaren en slechte exemplaren. Goede zijn vaak duur, zeker als de term ‘mint condition’ erbij staat. Let altijd op vuil in het objectief, of schimmels. Let op een soepele rotatie en werking van het diafragma en scherpstelring. Kijk voor deuken en andere beschadigingen. Vraag een online koper voor extra foto’s als je zeker wilt zijn. Soms heb je pech, net als ik ervaren heb met de aanschaf van een 1100mm MTO spiegelobjectief dat niet op oneindig kan scherpstellen.
Gelukkig heb ik een goed exemplaar van de Meyer-Optik Görlitz Trioplan 100mm f/2.8. Het glas is in goede conditie, en alles werkt naar behoren. Het aluminium van de lens is wel verweerd, en vertoont de tekenen van tijd, maar dat is normaal voor een 70 jaar oud objectief. Dat hoort allemaal bij het fotograferen met een vintage objectief.
Er is een alternatief
Wil je het risico met online kopen niet nemen? Of je vind het risico van een vintage objectief kopen te groot? Maar je vindt het soap-bubble effect toch mooi? Dan is er een alternatief. Meerdere zelfs, want Meyer-Optik bestaat nog steeds, of beter gezegd, weer. Helaas is de moderne uitvoering, de Trioplan 100mm f/2,8 mark II met een aanschaf van bijna 1000 euro erg duur. Je hebt dan wel een nieuw objectief, met een betere bouwkwaliteit en betere lenzen. Je moet zelf bepalen of het je waard is.
Of je kiest voor het soap-bubble objectief van TTartisan. Deze is voor slechts 199 euro verkrijgbaar in een M42 schroefdraad. Je moet dan dezelfde trucjes uithalen om dit objectief op een moderne camera te zetten, maar je heb een nieuw objectief dat waarschijnlijk een betere bouwkwaliteit heeft en bovendien betere optiek. Maar ja, je mist dan wel de charme van het fotograferen met een echt vintage objectief. Althans, dat vind ik dan.
Ik ben blij met mijn Meyer-Optik Görlitz Trioplan en kan niet wachten om het te gaan gebruiken. Paddenstoelen zullen mijn volgende onderwerp worden, denk ik.