Het verschil tussen vliegtuigen, satellieten en vallende sterren

Als er een sterrenregen is worden er veel foto’s gemaakt. De hoop is om die mooie vallende sterren vast te leggen. Dat valt in Nederland niet mee vanwege de lichtvervuiling. Maar ben je op een van de ‘donkere’ locaties die nog in Nederland te vinden zijn, dan is het fotograferen van die vallende sterren redelijk goed te doen. Maar hoe zie je het verschil tussen vliegtuigen, satellieten en vallende sterren? In dit blogbericht vertel ik je er meer over.

Geschatte leestijd: 10 minuten

Je ziet vaak foto’s van vallende sterren op Facebook, Instagram en fotosites verschijnen. Helaas zijn het in veel van die gevallen geen vallende sterren. Helaas. Maar wat zijn het dan wel en hoe herken je hetgeen wat je op de foto vastgelegd hebt? Laat ik de mogelijkheden op een rijtje zetten en je het verschil uitleggen tussen vliegtuigen, satellieten en vallende sterren in een foto..

Geen vallende sterren

Alles wat in een rustig tempo over de nachtelijke hemel beweegt is geen vallende ster. Zo simpel kun je het stellen. Kun je er ononderbroken naar blijven kijken, dan zie je iets wat door mensen gemaakt is (of misschien een zeldzame keer niet, als je in marsmannetjes gelooft).

Aan de hemel zoiets ziet verschijnen is het verschil tussen vliegtuigen, satellieten en vallende sterren vaak heel duidelijk. Het wordt moeilijker wanneer je het terug op de foto ziet. Dan is het verschil plotseling veel minder duidelijk.

Het verschil tussen vliegtuigen en vallende sterren

Er vliegen veel vliegtuigen over Nederland (en de rest van de wereld ook, wat dat betreft). Soms vliegen ze laag met landingslichten aan en hoor je de motoren. Vaker vliegen ze hoog, onhoorbaar maar onmiskenbaar.

Je herkent ze door de knipperlichten aan de vleugels en staart. Soms met zichtbaar rode en/of groene knipperlichten naast een (bijna) onderbroken lichtspoor. Ze kunnen vreemde bochten maken of lijken lange tijd stil hangen in de lucht wanneer ze recht op je af komen vliegen.

Vliegtuigen gaan langzaam genoeg om op tientallen opeenvolgende foto’s te verschijnen. Zou je een sterrenspoor genereren van je foto’s, dan lopen de vliegtuig strepen en knipperlichten in lijnen door je beeld. Ze hebben over het algemeen over de hele lengte vrijwel dezelfde helderheid. Dit zijn dus geen vallende sterren.

Het verschil tussen satellieten en vallende sterren

Er draaien heel erg satellieten rond de Aarde. Ze worden ook wel eens kunstmanen genoemd. Communicatie satellieten, astronomische satellieten, spionage satellieten, weersatellieten, en nog veel meer. Het zonlicht verlicht zo’n satelliet waardoor ze als kleine bewegende sterretjes door de hemel bewegen.

Ze zijn lichtzwak waardoor ze niet echt goed opvallen tot je ze in het oog krijgt, er zijn geen knipperlichtjes bij te zien en ze bewegen redelijk snel met constante snelheid. Heel soms veranderen de satellieten van helderheid, wat vaak komt door de rotatie van die satellieten. Dat helderheidsverloop is heel geleidelijk en ook regelmatig.

Satellieten verschijnen als een dunne lijn in je foto’s. Ze staan ook verdeeld over een serie foto’s, en dat is waar je het goed aan kan herkennen. Je ziet ze als het ware over de hemel bewegen als je de serie foto’s achter elkaar bekijkt.

Een ander type satellieten: Iridium flares

Een bepaald soort satellieten worden de iridium satellieten genoemd. De grote zonnepanelen die deze satellieten hebben kunnen kortstondig heel veel zonlicht reflecteren. Dan kunnen ze plotseling heel erg helder worden. Helderder dan welke ster of planeet aan de hemel dan ook. Dit wordt een Iridium flare genoemd.

Iridium flares duren vaak tussen de 20 en 90 seconden en je ziet ze geleidelijk in helderheid toenemen, en vervolgens weer langzaam verdwijnen. Ze staan op meerdere foto’s achter elkaar. Ik heb hier eerder al een blogje aan gewijd (zie: Iridium flares)

Een Iridium flare wordt bijna altijd aangezien als een vallende ster. Helaas is dit dus niet het geval. Als je dus een ‘sterretje’ helder ziet worden en daarna vervagen, is het geen vallende ster.

Iridium flares zijn te voorspellen. Er zijn sites waar de verschijning op terug te vinden is, compleet met locatie aan de hemel, helderheid, duur, en om welke satelliet het gaat. Wil je een Iridium flare fotograferen, dan kun je dit dus heel goed plannen. (http://www.heavens-above.com/)

Het International Space Station (ISS)

Het International Space Station is niet te verwarren met wat dan ook. Het is een erg heldere ster die binnen vijf minuten van horizon tot horizon beweegt. Ook deze is voorspelbaar en de overkomst wordt soms ook in de media aangekondigd. Als we het over het verschil tussen vliegtuigen, satellieten en vallende sterren, dan zal het ISS absoluut geen twijfel geven.

Hoe herken je de echte vallende sterren?

Vallende sterren zijn SNEL. Heel snel. Ze schieten de dampkring in met snelheden die tot 100,000 kilometer per uur kunnen oplopen. Vallende sterren lichten dus in een fractie van een seconde op. Het is letterlijk een flits. Als je net naar de verkeerde kant van de nachtelijke hemel kijkt mis je een vallende ster. Zelfs als je met je ogen knippert kun je een vallende ster missen.

Omdat ze zo snel zijn krijgt de camera sensor vaak geen kans krijgt om voldoende licht van deze vallende ster te ontvangen. Dat is de reden dat je ISO zo hoog mogelijk moet staan, zodat de sensor zo gevoelig mogelijk is. Heb je dat niet, dan is de vallende ster niet op de foto terug te zien, tenzij je een heel felle treft.

Een bolide

Soms, heel soms, is het geen stofje dat in de dampkring verbrand, maar een echt steentje of rotsblokje. Dit wordt een bolide genoemd. Dat is waar we eigenlijk allemaal op zitten te wachten, en wat we hopen vast te leggen.

Een bolide is helderder dan een gewone vallende ster, en soms iets langer te zien – hoewel het nog altijd heel snel voorbij is. Een bolide zie je ook (relatief langzaam) oplichten tot deze heel fel wordt en dan plots doven.

Boliden zijn spectaculair en worden bijna altijd op de sensor geregistreerd, mits de bolide in het beeldveld is gevallen. Hoe groter de steen die de dampkring in schiet, hoe groter, helderder en langer de bolide zichtbaar kan zijn. Als je een bolide ziet, herken je deze direct.

Soms wordt een meteoor een meteoriet

En heel af en toe valt er een blok steen naar de Aarde toe die zo groot is dat de hemel in vuur en vlam wordt gezet en zelfs overdag te zien is. We kennen allemaal de berichten van deze voorvallen die tegenwoordig met de dashcams en bewakingscamera’s op straat vastgelegd worden.

Deze heldere meteoren kunnen tot een totaal overbelichte foto leiden, of een sensationele foto. Ik hoop hier altijd op wanneer ik een sterrenhemel aan het fotograferen ben, maar heb dit nog nooit op de foto gekregen. Maar ik heb er wel ooit een gezien, lang geleden, een die enkele seconden lang te zien was.

Tot slot

Het is erg fijn om vallende sterren in de foto te hebben. Maar wees kritisch en kijk goed naar je foto. Kans is namelijk groot dat het een van de vele honderden satellieten is die rond de Aarde draaien, of een van de ontelbare vliegtuigen die over de wereld vliegen.

Zorg dat je het verschil weet tussen vliegtuigen, satellieten en vallende sterren. Als het aan het fotograferen bent is het duidelijk, maar op de foto kan het lastiger zijn om het verschil te zien. Wees dus niet teleurgesteld als het niet gelukt is om die vallende ster op de foto te zetten. Als het dan zover is, en je hebt er echt een op de foto, dan is het alleen maar leuker.

Bedenk ook dat door gebruik van ultra-groothoek een indrukwekkend lang meteorenspoor maar als een kort streepje op de foto zal verschijnen. Kijk ook even naar het bericht Vallende Sterren Fotograferen voor tips en instellingen.

Hopelijk kan dit artikel helpen met het identificeren. Mocht je echter geen van de bovengenoemde dingen op de foto hebben, dan gaat het misschien toch over een van die marsmannetjes in hun ruimteschip. Dan heb je in feite toch een soort van vliegtuig of satelliet op de foto… min of meer.