High- en low-key in fotografie

Er wordt soms over low-key of high-key fotografie gesproken. Maar wat is dat nu precies? Ik wist het antwoord ook niet helemaal, omdat ik gewoon de foto’s maak die ik graag wil zien zonder na te denken over de naam van dit soort dingen. Nu heb ik dat toch eens gedaan en ik wil mijn ideeën delen in dit bericht over high- en low-key in fotografie.

Estimated reading time: 10 minuten

Regelmatig zie ik foto’s voorbij komen die volgens de fotograaf met één van beide technieken is gemaakt of bewerkt. Toch denk ik in veel gevallen dat het helemaal niet om een high- en low-key foto’s gaat. Soms lijkt het een bewust onder- of overbelichte foto, of het is een foto waarin voornamelijk zwart of wit aanwezig is. Door het high- en low-key te noemen krijgt het dan plotseling een bijzondere lading.

Dit is natuurlijk alleen maar mijn mening, gebaseerd op aannames. Het zet me wel aan het denken of mijn mening over high- en low-key wel klopt. Daarvoor ben ik eens in mijn archief gedoken, en vond ik de volgende twee foto’s van mijn zoon Aillas. Hoewel ik er destijds helemaal niet mee bezig was, denk ik dat dit heel goed mijn visie over high- en low-key in fotografie laat zien.

De definitie van high- en low-key in fotografie

Het leek me interessant om er toch eens dieper op in te duiken, zeker omdat het onlangs een paar keer in emailwisselingen ter sprake kwam. Wat is het nu precies, en hoe herken je een echte high- en low-key in fotografie? Is het een speciale techniek, of toch gewoon over- en onderbelichten?

Al rond het jaar 1900 zijn de termen high- en low-key voor het eerst gebruikt. Het is dus niet iets nieuws. Als de term wat nader bekeken wordt zie je dat er gesproken wordt over de term “key.” Je spreek over deze term als de gemiddelde tonale waarde van de foto in een uiterste gebied van het toonbereik ligt.

Bevinden de gemiddelde toonwaarden aan de donkere zijde, dan spreekt je van low-key. Wanneer de gemiddelde toonwaarde aan de tegenoverliggende zijde ligt, dan is het vanzelfsprekend een high-key. Tot dusver is dit geen verrassing.

Het histogram

Je kunt dit natuurlijk vertalen naar het histogram. We weten dat in het exacte midden van het histogram de toonwaarde 50% grijs is. Bevinden je pixels zich vrijwel allemaal aan de rechterzijde, dan heb je een high-key. Bevinden je pixels zich allemaal aan de linkerzijde, dan is het een low-key. Dit zie je terug in het histogram van de foto’s in het begin van dit artikel, zoals hieronder weergegeven.

De strikte definitie

Wat nu als high- en low-key in fotografie genoemd mag worden, hangt af van hoe strikt de definitie aangehouden wordt. Sommigen vereisen dat alle toonwaarden in de foto tot de lichte of donkere delen moeten behoren. In dat geval betekent het dat er bij een low-key foto absoluut geen pixels mogen zijn die lichter zijn dan ongeveer 50% grijs. Bij een high-key foto mogen er absoluut geen pixels zijn die donkerder zijn dan ongeveer 50% grijs.

Volgens deze strikte definitie zijn beide bovenstaande foto’s dus geen echte high- en low-key. Er zitten tenslotte extreme donkere tinten in de high-key, en extreem witte tinten in de low-key. Als ik me heel strikt aan deze definitie wil gaan houden, dan is mijn eerdere mening over deze soort fotografie dus helemaal fout.

Het verschil tussen high-key en hoog contrast

Een high-key opname maakt gebruik van een beperkt aantal toonwaarden in de foto. Het bestaat uit voornamelijk lichte toonwaarden, waardoor het een kwetsbare uitstraling krijgt, vaak zonder diepte omdat de donkere tinten helemaal ontbreken. Een goed voorbeeld is de onderstaande foto.

Ga je wel donkere tinten aan een high-key foto toevoegen, is het volgens de strikte definitie geen high-key. Immers, de toonwaarden zijn niet langer aan één kant van het histogram geconcentreerd. Wanneer het contrast dan ook nog zo hoog maakt wordt dat er zelfs puur wit en zwart in de foto terecht komt, dan spreek je over een hoog contrast foto.

Het betekent in dit geval dat de eerste foto van Aillas in het Kröller-Müller museum een hoog contrast foto is, en geen high-key. De foto van de eenden in de mist heeft geen extreme donkere tinten, en bestaat uitsluitend uit toonwaarden die rechts van het histogram zitten. Dat betekent dat dit wèl een high-key genoemd mag worden. Volgens de strikte definitie, welteverstaan.

Hoe zit het met low-key?

Ik heb als voorbeeld in het vorige hoofdstuk high-key gebruikt. Voor de low-key geldt natuurlijk exact hetzelfde. Alleen gaat het hierbij over de tegenovergestelde toonwaarden: de donkere aan de linkerkant van het histogram.

Ook de donkere foto van Aillas uit het begin van het artikel kunnen we dusdanig niet als low-key betitelen. Er zijn simpelweg witte delen in de foto aanwezig, en dat mag niet. In dat geval spreek je wederom om een hoog contrast foto. Ten minste, volgens de strikte definitie.

Maar bekijk de donkere foto van Aillas nogmaals, en vraag jezelf af of die foto echt een hoog contrast heeft, of dat eerder als een heel donkere foto aanvoelt. Wanneer je het zo bekijkt is die duidelijke scheidingslijn volgens de strikte definitie er in werkelijkheid niet.

High- en Low-key en toch hoog contrast

Een veel voorkomend probleem met high- en low-key in fotografie is het gebrek aan contrast. Wanneer een foto alleen uit lichte of donkere tinten bestaat, is er het risico dat de foto oninteressant gaat worden. Juist dat tegenovergestelde in toonwaarde kan de foto interessanter maken. Met andere woorden, heel donkere pixels in een high-key foto zou geen probleem moeten zijn. Net als hele lichte pixels in een low-key foto.

Hoewel de strikte definitie van high- of low-key de aanwezigheid van de tegenoverliggende toonwaarden als het ware verbiedt, kan het dus interessant zijn om toch wat flexibel met deze definitie om te gaan. Zo lang je foto voor het overgrote deel licht of donker is, geloof ik dat je best mag spreken over een high- of low-key foto.

Mag je wel over- of onderbelichten?

Pas op met het bewust over- of onderbelichten van een foto wanneer je een high- of low-key foto wil maken. Voor je het weet ontstaat er clipping, het moment dat een groot deel van de pixels puur wit of zwart zijn. Dit wordt ook uitgebeten wit, of dichtgelopen zwart genoemd.

Hoewel de neiging er kan zijn om voor high- en low-key in fotografie puur wit of zwart op te zoeken, heeft dit volgens de strikte definitie niets met high- en low-key te maken. Een high-key foto heeft geen uitgebeten wit, zodat in alle delen van de foto details te zien zijn. Een low-key foto heeft dus ook geen geen dichtgelopen zwart. Ook in de donkere delen moet er detail te zien zijn.

Hou hier dus altijd rekening mee wanneer je high- en low-key foto’s wil maken. Zorg dat je zoveel mogelijk details in je foto houdt. Bij bewust over- of onderbelichten zal dit vaak niet gaan omdat je dan al snel met clipping te maken hebt. De bovenstaande foto van de zonsondergang laat dit duidelijk zien. Het is een onderbelichte foto, en geen low-key.

High- en low-key in kleur

Afgezien van de onderbelichte zonsondergang zijn in dit artikel zijn alleen zwartwit foto’s gebruikt. Dat is niet zo vreemd, aangezien high- en low-key vaak heel goed werken bij zwartwit. Toch is het niet voorbehouden aan zwartwit. Je kunt dit soort foto’s ook uitstekend in kleur uitvoeren.

Wanneer je een high- en low-key in kleur hebt, kan het wel verstandig zijn om je nabewerking in zwartwit uit te voeren. Het helpt je de foto te beoordelen in toonwaarden in plaats van kleur. het is immers niet altijd goed te zien in welk toonbereik een kleur zit.

Lees meer over het in zwartwit bewerken van je kleurenfoto
in mijn artikel
Zwartwit gebruiken om kleurenfoto’s te bewerken

Beperkt je dus niet tot zwartwit als het op high-key of low-key fotografie uitkomt. Gebruik zeker ook kleur als je dit mooi vindt. Vaak zie je dan in high-key de pasteltinten verschijnen, wat een heel aparte sfeer teweeg kan brengen. Probeer echter te voorkomen dat je een overbelichte foto high-key gaat noemen, en een onderbelichte foto low-key. Want dat zijn dus niet dezelfde dingen.

Wat vind jij?

Wat kun jij vertellen over high-key en low-key in fotografie? Gebruik je het zelf ooit, en wanneer gebruik je het dan? Ik zie je reactie graag tegemoet, ook als je aanvullingen hebt, of andere gedachten over high-key en low-key.

bron: https://photo.stackexchange.com/questions/10232/what-does-it-mean-for-a-photograph-to-be-high-key