Komeet Lovejoy C/2014 Q2

Het is weer zover. Er staat een komeet aan de hemel. Met het blote oog is deze komeet helaas niet te zien, en dat zal waarschijnlijk ook zo blijven, maar met een kleine verrekijker kan dit hemellichaam als een wazig vlekje te zien zijn. Helaas speelt zoals zo vaak de bewolking als een spelbreker waardoor het aantal momenten dat we de komeet ook daadwerkelijk kunnen zien en fotograferen niet zo groot is. Het lijkt zelfs alsof het steeds vaker gebeurt dat de lucht op het eerste oog helder is maar in werkelijkheid gevuld met sluierbewolking. Maar gelukkig staat de komeet hoog aan de hemel zodat het al vanuit een minder donkere omgeving – zoals mijn achtertuin, die omringt is met straatverlichting – mogelijk is om er foto’s van te maken. Mits het onbewolkt is.

De komeet Lovejoy C/2014 Q2 door een gat in de bewolking zichtbaar (70mm - ISO6400 - f/2,8 - 4sec)
De komeet Lovejoy C/2014 Q2 door een gat in de bewolking zichtbaar (70mm – ISO6400 – f/2,8 – 4sec)

Een extreme post-processing in Lightroom laat zien dat uit één enkele foto met een hoge gevoeligheid (ISO6400) al veel te bereiken is. De komeet is niet klein, iets kleiner dan de diameter van de volle maan, maar veel lichtzwakker. Dit betekent dat deze met een gewoon brandpunt al te fotograferen is, zoals de 70mm die ik voor mijn foto gebruikt heb.

Omdat de komeet zo groot is wordt het voor de fotograaf redelijk makkelijk om de komeet aan de hemel te vinden. Door een foto te maken met hoge ISO en een brandpunt van 35mm of 50mm is het mogelijk om de komeet op het scherm van je camera terug te vinden. Het is vervolgens eenvoudig om de komeet midden in je beeldscherm te plaatsen en vervolgens een langer brandpunt te gebruiken. Natuurlijk moet je dan wel weten waar je moet zoeken, maar daar zijn uitstekende kaartjes voor op internet te vinden. Een site die ik vaak raadpleeg is http://hemel.waarnemen.com.

De foto onbewerkt uit de camera (alleen van RAW omgezet naar JPEG). Zo is de komeet makkelijk terug te vinden zodat je weet waar je de camera naar moet richten
De foto onbewerkt uit de camera (alleen van RAW omgezet naar JPEG). Zo is de komeet makkelijk terug te vinden zodat je weet waar je de camera naar moet richten

Eén enkele foto is natuurlijk mooi, maar het is nog mooier als er meer detail in de foto terug te vinden is. Daarvoor moeten we langer belichten zodat de lichtzwakke details beter zichtbaar worden. Er zijn echter een paar limieten waar we rekening mee moeten houden.

Met het brandpunt en de cropfactor van de camera is het eenvoudig om uit te rekenen hoe lang we maximaal mogen belichten. Als we dit te lang doen zullen de sterren streepjes worden. De regel van 600 is een mooie maatstaf, maar ik gebruik liever de regel van 500. Voor de goede orde schrijf ik deze nog even op.

500 / (brandpunt * cropfactor) = maximale belichtingstijd in seconden

Met de hoge ISO waarden die tegenwoordig mogelijk zijn, in combinatie met de lichtvervuiling waarmee we in Nederland geconfronteerd worden, kunnen we heel eenvoudig overbelichte opnamen maken van de nachtelijke hemel. Zoals in mijn foto te zien is, levert 4sec belichtingstijd met ISO6400 en f/2,8 al een aardig lichte foto op. Stel dat we volgapparatuur hadden en de draaiing van de Aarde konden compenseren om zo langere sluitertijden mogelijk te maken, zouden we met een langere sluitertijd al overbelichting krijgen. Met andere woorden, we zitten tegen het maximum aan wat we kunnen bereiken in een land als Nederland, met al haar lichtvervuiling.

Gelukkig hebben we een trucje achter de hand om toch langere sluitertijden te gebruiken. Nee, dit zeg ik verkeerd; om langere sluitertijden te simuleren. We gebruiken hiervoor hetzelfde trucje dat we gebruiken bij het fotograferen van sterrensporen: meerdere foto’s met een korte belichtingstijd combineren tot één foto.

Met de juiste software is het mogelijk om langere belichtingstijden te simuleren en zo lichtzwakke objecten op de foto te krijgen.
Met de juiste software is het mogelijk om langere belichtingstijden te simuleren en zo lichtzwakke objecten op de foto te krijgen.
ISO6400 – f/2,8 – 45 foto’s van 2sec

Ik heb dit ook al eens eerder laten zien bij mijn foto’s van het Andromeda sterrenstelsel; veel foto’s combineren waarbij de rotatie van de Aarde – dus de beweging van de sterren – per foto gecorrigeerd wordt. Hiervoor gebruik ik het gratis programma  Deep Sky Stacker (DSS). Het resultaat hiervan simuleert een langere belichtingstijd zodat een lichtzwak object als komeet Lovejoy C/2014 Q2 veel duidelijker zichtbaar wordt.

Een reklame boodschap

Maar de software en het genereren van een gestapelde foto is een ding. Het verwerken tot een toonbaar resultaat is een ander ding. DSS maakt namelijk die roemruchte 32bit HDR bestanden. Het is dus noodzakelijk om de foto zo te bewerken dat alle details zichtbaar worden die erin verborgen zitten. Dat dit proces niet makkelijk is liet ik al zien in mijn blog over ‘Een avondje sterren fotograferen‘ waarbij het Andromedastelsel als test-case gebruikt werd. De foto’s die ik gemaakt heb toen Lovejoy vlak bij de sterrengroep de Pleiaden stond zijn hier ook weer een duidelijk voorbeeld van.

Even een situatie schets. Ik heb f/2,8 en ISO6400 ingesteld met een brandpunt van 110mm op een full-frame camera. De 500 regel leert dat ik daarmee een maximale belichtingstijd heb van 4,5 sec. Ik heb gekozen voor 4 seconden per foto. In totaal heb ik 29 foto’s gemaakt met deze instelling. Meer ging niet vanwege de bewolking die kwam opzetten (zie de eerste foto in dit blog, die ik na deze serie foto’s gemaakt heb).

Al deze foto’s heb ik in DSS gestapeld en vervolgens in Photoshop omgezet van 32bit naar 16bit zodat ik de foto verder kon bewerken. Het resultaat is de volgende foto, waarbij niet alleen de komeet duidelijk zichtbaar is, maar ook de staart heel erg vaag aanwezig is. Bovendien is de blauwe reflectienevel van de Pleiaden sterrengroep mooi zichtbaar geworden. Deze foto heeft een virtuele belichtingstijd die overeenkomt met 29x 4sec, ofwel 1 minuut en 56 seconden.

Komeet Lovejoy C/2014 Q2 (NH022283)
Het resultaat van stapelen in DSS en post-processing in Photoshop. Geen slecht resultaat.

En toch wringt de schoen een beetje. De komeet staart, die ik helemaal niet op de foto verwachtte, zou ik graag beter zichtbaar willen hebben. Nieuwe foto’s maken zit er nog niet in, maar uit de 32bit HDR foto die DSS gegenereerd heeft is misschien meer beeldinformatie te halen. Daarom heb ik het bestand opnieuw in Photoshop bewerkt. Nèt iets anders, misschien zelfs iets gewaagder, waardoor ik tot mijn grote tevredenheid de volgende foto heb kunnen produceren. De staart van de komeet is duidelijk zichtbaar geworden.

Het resultaat van 29 foto's van 4 seconden
Het resultaat van 29 foto’s van 4 seconden

Deze twee foto’s laten duidelijk zien dat een goede post-processing in een fotobewerkingsprogramma van essentieel belang is. Het fotograferen is niet het moeilijkste, het stapelen van de foto’s in een programma als Deep Sky Stacker ook niet. Maar het resultaat bewerken tot het uiteindelijk beeld wel. Dit vergt veel oefenen en uitproberen.

De consequentie van deze manier van foto’s stapelen en bewerken is een enorme verlies aan beeldmateriaal. Vignetering wordt enorm versterkt en dat is merkbaar door een groot kwaliteitsverlies in de hoeken. Van de oorspronkelijke 21mp foto die mijn camera maakt is er dan ook nog maar ± 5mp over. Daar kan ik best mee leven.

De komende weken hou ik de lucht goed in de gaten. Als het weer een keer onbewolkt is ga ik nog een poging wagen. Ik heb al het plan om mijn 85mm objectief te gebruiken met f/1,4 om op die manier het maximum aan gevoeligheid te krijgen, zonder dat de foto overbelicht raakt. Exposure to the left, wordt het wel eens genoemd. Ik ben benieuwd of dat gaat lukken. Ik heb in ieder geval tot maart dit jaar te tijd voor de komeet te lichtzwak wordt. En dat betekent jullie dus ook, ik ben benieuwd naar jullie resultaten. Succes.

Abonneer
Laat het weten als er
guest

1 Reactie
Nieuwste
Oudste
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties
Andre
9 jaren geleden

Mooi duidelijk weer. Hier kunnen wij weer mee vooruit om te oefenen en te evenaren.