Kun je JPEG nog bewerken?

Niet iedereen fotografeert in raw beeldformaat. Dat kan een goede reden hebben, natuurlijk. Echter, kun je JPEG nog bewerken, of is het beter om dit niet te doen? En als je dan een JPEG toch gaat bewerken, waarom fotografeer je dan niet in raw? In dit artikel kijk ik naar deze twee vragen.

Geschatte leestijd: 11 minuten

Het is natuurlijk nooit een verplichting om in raw te fotograferen, want zo lang je de instellingen in je camera helemaal naar wens hebt is het resultaat gewoon goed. Sterker nog, je kunt speciale camera instellingen gebruiken, zoals de befaamde film-simulaties van Fujifilm, bijvoorbeeld.

Voordelen van direct in JPEG fotograferen

Het fotograferen in JPEG heeft natuurlijk wel voordelen. De foto bestanden zijn een stuk kleiner dan in raw, wat betekent dat je meer foto’s op je geheugenkaart kan opslaan. Je hebt de beschikking over de film-simulaties en picture styles die in je camera ingebouwd zijn. En je kunt je foto direct vanuit je camera gebruiken, zonder dat je het raw bestand eerst moet omzetten naar een JPEG formaat.

Voor bepaalde takken van fotografie kan JPEG nog meer voordelen geven. Voor persfotografie en sportfotografie bijvoorbeeld, waarbij je beelden zo snel mogelijk naar de redactie moeten, levert het direct in JPEG fotograferen een enorme tijdwinst op.

Je ziet tegenwoordig ook de term HEIF (of HEIC), wat een alternatief is voor JPEG
Wil je daar meer over weten, kijk dan in dit artikel op de website van Adobe.

Beperkingen die JPEG fotografie geeft

Je moet er wel rekening mee houden dat er wat beperkingen zijn wanneer je direct in JPEG fotografeert. Het belangrijkste is misschien wel de verplichting dat je vooraf alle instellingen perfect moet hebben. Belichting, witbalans, kleurverzadiging, contrast, verscherping, het moet allemaal perfect zijn.

Heb je de foto eenmaal gemaakt, is er geen weg meer terug. De enige manier om eventuele verkeerde instellingen te corrigeren is een nieuwe foto maken met de gecorrigeerde instellingen. Dat kan met een stationair onderwerp vaak prima, maar wanneer er actie en beweging in je onderwerp is, kan het wel eens onmogelijk zijn om een nieuwe foto te maken.

Een tweede beperking is waar het in dit artikel over gaat. Je hebt geen of nauwelijks mogelijkheid om de foto achteraf te bewerken. Doe je dit wel, dan kan dit tot een storend kwaliteitsverlies leiden. Natuurlijk is het niet altijd zo dramatisch. Kleine bewerkingen zijn zeker wel mogelijk. Kortom, kun een JPEG nog bewerken? Ja, dat kan, maar met beperkingen.

Een verkeerde belichting corrigeren

Is je belichting verkeerd ingesteld? Helaas, dan is een foto te donker of te licht. Dit wil je misschien aanpassen in de nabewerking. Doe je dit in een JPEG, dan loop je tegen beperkingen aan. Lichte tinten kunnen niet donkerder gemaakt worden. Het wordt dan lelijk grijs (wit donker maken levert immers grijs op). Donkere tinten kun je wel een klein beetje oplichten, maar je krijgt direct last van ruis, kleurverschuiving en kwaliteitsverlies.

Met een raw bestand is er veel meer speelruimte om een verkeerde belichting te corrigeren. Dit heeft alles te maken met de beeldinformatie die opgesloten zit in het bestand. In een JPEG heeft maar 256 helderheden ter beschikking (8-bit).

In een raw bestand vaak meer dan 32.000 helderheden (14-bit). Dat betekent dat je met raw veel meer speelruimte hebt om donkere delen op te lichten. Hoe ver dat met je raw bestand kan zonder kwaliteitsverlies, hangt dan weer af van je camera.

Ik geloof dat het verschil pas goed te zien is, en begrijpelijk wordt met een voorbeeld.

Het verschil tussen de JPEG en raw bewerking

Hoewel het verschil in de bovenstaande foto op het eerste oog bijna hetzelfde lijkt, zal het opvallen dat de lucht een heel andere structuur heeft, en dat de kleuren een andere tint hebben. Dit zou nog te corrigeren zijn, maar de verschillend worden pas zichtbaar als we op 100% vergroting gaan kijken.

Kijken we van dichtbij dan zie je dat de gecorrigeerde JPEG veel informatie verloren heeft, en dat dit duidelijk zichtbaar is in de foto. De raw daarentegen heeft de detaillering nog wel.

Een verkeerde witbalans

Wist je dat de meeste camera instellingen bij een raw bestand als extra informatie aanwezig is? Bij een JPEG zit die informatie er niet bij, en zijn de camera instellingen al toegepast bij het maken van het bestand. Een goed voorbeeld daarvan is witbalans.

Heb je de witbalans per ongeluk niet helemaal correct? Dan kun je die instelling aanpassen in een raw bestand. Bij een JPEG moet je de kleuren die in de foto zitten manipuleren. Ik laat dat zien aan de hand van de volgende foto, waarin in kleuren zoals ze moeten zijn weergegeven worden.

Witbalans in een JPEG corrigeren

Kun je JPEG nog bewerken als het aankomt op witbalans? Wanneer de witbalans per ongeluk verkeerd staat, dan kan het corrigeren van een JPEG voor een lelijke kleurverschuiving leiden, solarisatie, of een lelijke onbalans in de kleuren. Voor het onderstaande voorbeeld heb ik bewust een verkeerde witbalans gekozen (kunstlicht). Vervolgens heb ik de JPEG gecorrigeerd in Lightroom Classic om het water, strand en palen zo kleurecht te maken.

Helaas betekent de bewerking dat het overmatige blauwe ook uit de lucht gefilterd is, waardoor deze een vreemde cyaankleur heeft gekregen. Je zou dit nog verder kunnen bewerken, via locale bewerkingen, maar dit zal de kwaliteit niet ten goede komen.

Witbalans in een raw corrigeren

In een raw bestand geeft het veranderen van de witbalans geen enkele achteruitgang in kwaliteit. Sterker nog, je kunt in de nabewerking de kleurtemperatuur volledig naar wens manipuleren. Heb je een verkeerde witbalans in je raw beeld, dan is dat geen enkel probleem.

Lees alles over witbalans in mijn artikel
Is er verschil tussen kleurtemperatuur en witbalans?

Het voorbeeld dat ik gegeven heb is natuurlijk een extreem voorbeeld, maar het zou wel zo uit de praktijk kunnen komen. Ik wil er wel even bij vermelden dat kleine aanpassingen in kleurbalans in de JPEG wel mogelijk kan zijn. Gebruik je bijvoorbeeld de auto-witbalans, en bevalt het niet wat die gekozen heeft voor jouw foto, dan geeft een JPEG waarschijnlijk nog wel enige speelruimte om het bij te regelen.

Een JPEG bewerken? Waarom dan niet in raw fotograferen?

Als je in JPEG fotografeert, wordt de foto in de camera voor je bewerkt. De rauwe sensordata (raw beeldinformatie) wordt omgezet naar een JPEG met de instellingen die gemaakt zijn. Het idee is dat de foto dan ‘af’ is.

Maar wanneer je de JPEG foto vervolgens toch nog wilt bewerken, waarom gebruik je dan niet direct de rauwe sensordata in de vorm van het raw bestand? Het heeft niet alleen het voordeel dat je meer speelruimte in het bewerken hebt, zoals ik heb laten zien. Het bewerken van een JPEG heeft bovendien ook nog invloed op de kwaliteit bij het opnieuw opslaan van je foto.

Kijk ook eens wat het herhaaldelijk opslaan van een JPEG voor effect heeft op je foto
De kwaliteit van een JPEG

Mocht je denken dat het bewerken in raw moeilijk is, laat ik je dan gerust stellen. De software waarmee je een raw bestand opent om te bewerken, leest de instellingen van je camera die als extra informatie opgeslagen zijn in het raw bestand. Die instellingen worden direct weergegeven op je scherm.

Is deze goed, druk op de knop om een JPEG te laten maken door de software die je gebruikt. Is de foto niet helemaal goed, corrigeer de instellingen die je wilt of nodig acht, en druk daarna op de knop om een JPEG te maken. Zo simpel kan het zijn. Probeer het maar eens uit.