Meer doen met een zonsondergang

Landschappen fotograferen kan de hele dag door. Maar landschappen fotograferen rond zonsondergang, met de zon laag aan de hemel en het liefst met een prachtige dramatische lucht, is wat waarschijnlijk elke (natuur)fotograaf graag doet. En met vaak prachtige resultaten, want het licht tijdens dit moment misschien wel het mooiste van de hele dag. En dit geld natuurlijk ook voor zonsopkomst, dat weer een eigen charme heeft. Je kunt ook meer doen met een zonsondergang dan alleen de ondergaande zon fotograferen.

Geschatte leestijd: 7 minuten

Veel zonsondergangen worden gefotografeerd met een groothoek of ultragroothoek. Zoveel mogelijk op de foto en liefst nog meer. Het resultaat is een foto met een (hele) kleine zon, vaak niets meer dan een ‘vlekje’ aan de horizon, samen met een bewolkte lucht voor prachtige dramatiek en reflecties in eventuele waterpartijen.

De bovenstaande foto is een bijna traditioneel plaatje. De horizon op 1/3 van de bovenkant zodat de voorgrond mooi in beeld kan komen. Een soepele gekromde lijn van gras in het water dat naar de horizon loopt, waar een prominente boom zichtbaar is. Mooie kleuren onder de dramatische wolken en een mooie reflectie in het water. Als we dan vervolgens geduldig wachten tot de zon ver genoeg gezakt is om onder de wolken door de schijnen, beloofd het een prachtige fotogeniek einde van de dag te worden.

Niet alleen groothoek, doe meer met de zonsondergang

Maar er is meer dan alleen een groothoekfoto van een weids landschap. Door goed om je heen te kijken naar de details in het landschap vallen plotseling andere dingen op. Bekijk de bovenstaande foto en vergelijk deze met de onderstaande waarin een detail van het landschap in beeld gebracht is. Kan jij het onderstaande beeld terug vinden in de groothoek foto?

De horizon die in het mooie rode avondlicht gehuld is, wordt ingesloten door het dikke wolkendek. De reflectie zorgt voor een mooie symmetrie. De horizon is als het waren ingevangen tussen de wolken. Details worden zichtbaar in de wolken en in het water. Dit zijn details die in een groothoek verloren gaan omdat ze daar zo klein in beeld zijn.

Het probleem van het gras in landschappen

Een probleem van weidse landschappen op de hei is het gras. Vaak kunnen we niet voldoende dicht bij waterpartijen komen en zijn we bijna verplicht om door die grassprieten te fotograferen. Kijk echter ook eens in het gras zelf. Er bestaat een kans dat er libellen of waterjuffers een plaats zoeken voor de nacht. Of er zit een spin die geduldig in een web op haar prooi wacht.

Met het mooie avondlicht op de achtergrond zijn van deze kleine wereld tussen het gras mooie sfeervolle foto’s te maken. De truc is om gebruik te maken van het tegenlicht en zelfs de zon die in de onscherpte op de achtergrond zichtbaar is.

De bovenstaande foto is met een standaard brandpunt van 40 mm gemaakt. De scherptediepte is zo klein mogelijk gehouden. De waterjuffer is daardoor scherp in beeld terwijl en het landschap onscherp in de achtergrond aanwezig is. Juist door die onscherpte is het niet echt storend en houden we de aandacht op het onderwerp.

Gebruiken we echter een veel langer brandpunt, dan zal maar een klein deel van de achtergrond in beeld komen. Als we de compositie goed uitkienen is het op die manier mogelijk om vrijwel alleen de rode lucht als achtergrond te hebben, zoals in de volgende foto te zien is.

De zon als vurige bal boven de horizon

En dan komt plotseling de zon achter de wolken vandaan. Een vurige, felle lichtbron die het hele landschap in een prachtig warm avondlicht zet. Groothoekopnames van een dergelijk landschap kennen we allemaal, met de zon als een klein lichtpuntje in het beeld.

Een langer brandpunt geeft de mogelijkheid om de zon ook daadwerkelijk als ‘vurige bal’ in beeld te brengen, waarbij de rode lucht mooi prominent aanwezig zal zijn. Maar pas op voor flares, zeker als de zon uit het midden in beeld staat. Heb je ook nog gras op de voorgrond waar het zonlicht doorheen schijnt, let dan op de lichtkringen.

Ook hier kunnen we verder gaan. Bij het ven viel me de reflectie van de zon in het water op. En kijk nog eens even naar de eerste foto in dit bericht, naar de grassprietjes in het water.  Dit water kleurde helemaal rood. Een laag standpunt gaf me de mogelijkheid om die grassprietjes in het mooie rode licht te fotograferen, waarbij ik alleen de reflectie van de zon in de compositie heb meegenomen.

Deze foto is mijn favoriet van deze serie; een bijna surreëel beeld van de zon laag boven het gras waarbij de horizon verdwenen lijkt.

Heide en het zonlicht

De heide staat al in bloei. De bloemetjes kleuren het landschap paars en in het licht van de ondergaande zon is de heide altijd mooi in beeld te brengen (“Nog meer heide“). Ik heb nu even niet aan het paars gedacht, maar aan een silhouet van de plant in het mooie roodkleurige tegenlicht.

Door de scherptediepte zo klein mogelijk te houden, en de foto drie stops onder te belichten, lukte het om de foto te maken die ik in gedachten had. De struikheide in silhouet voor een niet overbelichte zon. Juist vanwege de minimale scherptediepte is de zon mooi groot geworden, precies zoals ik al eerder heb laten zien (Het onderwerp “in het zonnetje zetten”). Het is zelfs voldoende om beeldvullend te zijn. De lensflare is onderdrukt door de zon redelijk centraal in beeld te houden en is hierdoor mijn tweede favoriet van de avond geworden.

De schemering

Dan is de zon achter de horizon verdwenen. De schemering valt in en met een beetje geluk kleurt de lucht nog mooi rood: de rode avondschemering. Soms is die minimaal, soms met bijzondere intensiteit. Het loont dus de moeite om na de zonsondergang nog een half uur tot uur te blijven.

Doordat het duister invalt zijn tevens langere sluitertijden mogelijk. Met een grijsfilter zelfs hele lange sluitertijden. En met de roemruchte ‘Big Stopper‘ extreem lange sluitertijden, perfect om de beweging van de wolken in de lucht vast te leggen.

Door verder te kijken dan alleen een groothoek foto van het landschap tijdens de zonsondergang kan een mooi gevarieerd beeld ontstaan met mooie sfeervolle foto’s. Probeer het maar eens.

Alle foto’s zijn gemaakt op dezelfde avond, 2 augustus 2014, binnen 300 meter afstand van elkaar, tussen 20:29 uur en 21:25 uur.