Mijn overstap op het filtersysteem van Kase

Ik geloof dat het, nu ik dit schrijf, bijna tien jaar geleden is dat ik de beslissing nam om een filtersysteem te gaan gebruiken. Dit was niet nieuw voor mij; in de jaren negentig had ik al een soortgelijk systeem. Cokin was destijds het beste wat je kon krijgen, met een enorm assortiment aan filters.

Ik wilde direct voor een goed systeem kiezen, zodat ik bij het merk Lee belandde. Uiteindelijk had ik een set grijsverloop filters en grijsfilters, waaronder de beroemde Big Stopper. Aan deze set heb ik in 2015 de prachtige Lee Landscape Polarizer toegevoegd, een gigantisch polarisatie filter dat voor op de Lee houder gemonteerd moest worden.

Ik heb met erg veel veel plezier met deze set filters gewerkt, wist goed om te gaan met de kleurafwijking van de Lee Big Stopper, en ik heb nooit problemen gehad met het beruchte losraken van de filterhouder – op één enkele keer na. Er verschenen wel de nodige gebruikerssporen op het resin materiaal van de gradient filters zodat ik me uiteindelijk, na bijna tien jaar, genoodzaakt zag om het drie stops soft gradient filter te vervangen. Dat werd het Kase Wolverine medium 0,9GND filter, waarmee de weg geopend werd naar een geheel nieuw filter systeem.

Het plan

In 2018 heb ik de filterhouder van Lee vervangen door een houder van LucrOit, die de mogelijkheid biedt om de Lee Landscape Polarizer te plaatsen door middel van een adapter ring en een handig klemsysteem, waardoor het niet langer nodig was om het polarisatie filter op en af te schroeven. Het is een mooi, handig en snel systeem, en de houder heeft bovendien de mogelijkheid tot het plaatsen van kleppen die als zonnekap kunnen dienen. Het plan was om mijn filters een voor een te vervangen en deze houder te blijven gebruiken. Er is echter één nadeel aan deze houder: als het Lee polarisatiefilter geplaatst is krijg je vignetering bij een brandpunt van 16mm.

Hoewel ik tevreden ben over de LucrOit filterhouder, is het een omvangrijke houder, en de aluminium adapter ringen zijn groot en zwaar. Met andere woorden; ik kon niet alles in een enkele filtertas stoppen; wel de filters, maar niet de houder of adapter ringen. Dit heeft me aan het denken gezet, en nadat ik een tweede Kase Wolverine filter kocht, heb ik de keuze gemaakt om helemaal over te stappen op het systeem van Kase.

Het Kase filter systeem

Kase biedt een K100 slimline houder, twee adapter ringen, twee verloopringen èn een polarisatiefilter in één enkel pakket aan. Het systeem is vergelijkbaar met veel andere moderne systemen, en tegelijkertijd toch anders dan wat ik gezien heb.

Dit systeem werkt met adapter ringen en een set verloop ringen, die allemaal naar de 86mm maat van het polarisatiefilter verlopen. Dit polarisatie filter is magnetisch, en klikt in de adapter ring. Het rotatie mechanisme voor het polarisatie filter is echter niet in het filter zelf ingebouwd, maar in de adapter ring. Dit heeft een paar heel grote voordelen. Ten eerste, door het ontbrekende van roterende delen kan de constructie van het polarisatiefilter heel eenvoudig, en vooral klein (dun) gehouden worden. Ten tweede zorgt de magnetisch bevestiging voor een heel snelle, veilige, en eenvoudige manier om het filter op een andere lens te plaatsen.

De K100-slimline filterhouder zelf plaats je over de adapter ring, en deze wordt geborgd door een simpele schroef. Om de houder te roteren hoef je alleen maar de schroef een achtste slag los te draaien, waarna je de stand kunt aanpassen, om vervolgens de schroef weer losjes vast te draaien. Er is geen gevaar dat de houder los komt en het roteren van de houder gaat heel soepel.

De roterende adapter ringen hebben een gekartelde rand, dat als een groot tandwiel fungeert. Een rotatiewiel is in de houder ingebouwd, en maakt het mogelijk om het polarisatiefilter te roteren wanneer er een, twee, of drie filters in de houder geplaatst zijn. Wil je het polarisatiefilter verwijderen, dan hoef je de houder alleen maar te verwijderen (indien er filters op zitten), het magnetische polarisatie filter eruit te trekken. Vervolgens plaats je de houder weer. Heb je geen filters nodig, en alleen het polarisatiefilter, dan hoef je de filterhouder niet te plaatsen.

De eenvoud en het snelle werken van dit systeem is wat me erg aansprak, en tijdens mijn fotoreis naar Lofoten heb ik gezien dat het in de praktijk bijzonder goed en makkelijk werkt.

De K100-slimline filterhouder is bruikbaar voor de normale 100mm filters met een dikte van 2mm. Standaard zijn er twee filters te plaatsen, maar dit is uit te breiden naar drie. Er bestaat ook de mogelijkheid om de filterhouder om te bouwen voor de dunnere Kase filters, die slechts 1,1mm dik zijn. Dit heeft wel als consequentie dat je niet langer filters van andere merken kunt gebruiken. Al de benodigde materialen worden bij de filterhouder mee geleverd.

De filterhouder van Kase heeft een paar dingen die het vermelden waard zijn. Wie een Big Stopper – of vergelijkbaar – gebruikt, weet van de foam rand die op deze filters zit. Dit voorkomt lichtlekkage. Bij Kase zit de foam op de binnenkant van de filterhouder zelf. Dit levert direct een klein minpunt op. Hoewel het idee heel goed is, maakt dit het plaatsen van een filter in het eerste filterslot wel wat moeilijker; het vergt de nodige kracht om het filter te plaatsen, maar zeker ook om het te verwijderen. Een goede ondersteuning van je lens is daarin aan te raden. Ik verwacht dat het foam na verloop van tijd wat “ingedrukt” zal worden. Een op maat gemaakt lapje foam is als reserve bijgesloten.

Indien je de 6, 10 of 15 stop grijsfilters van een ander merk in de houder wil gebruiken, dan zal het nodig zijn om eerst de foam van die filters af te halen alvorens deze in de houder passen. Misschien dan de filters achterstevoren plaatsen zou kunnen, zodat het foam kan blijven zitten. Dit is iets waar je rekening mee moet houden.

Deze iets te strakke plaatsing in het eerste filterslot is dan ook het enige nadeel dat ik kan verzinnen. Voor de rest is het systeem fantastisch in gebruik, en bovendien klein genoeg om alles in mijn filtertas te doen: filters, houder, adapter ringen, en er is nog plaats voor mijn Lonely Speck Pure Night filter. Kase heeft ook een filtertas beschikbaar, maar daar heb ik niet voor gekozen.

De Kase Wolverine filters

De Wolverine filters van Kase zijn van glas. Dit is een groot verschil met de resin filters die ik van Lee gebruikt hebt; ze zijn zwaarder, maar ook beter bestand tegen krassen. De fabrikant Kase weet te melden dat deze Wolverine serie filters van een bijzonder soort zijn, die een flinke val op stenen zou kunnen overleven. Het is iets wat ik niet graag wil uitproberen, maar het geeft wel een iets zekerder gevoel bij het werken op de rotsige stranden van bijvoorbeeld Lofoten of de Faroër eilanden. Ik heb voor een 6 en 10 stops grijsfilter gekozen, samen met een aantal verschillende gradient filters (2 en 3 stops, soft, medium, hard, en een reverse). En natuurlijk het polarisatiefilter, dat standaard bij de houder geleverd wordt.

Het eerste wat opviel bij het gebruik van het systeem van Kase, in vergelijk met de LucrOit (in combinatie met de Lee Landscape Polarizer) is het gemak in gebruik. Ik heb bovendien niet langer een apart vak in de tas nodig om de adapter ringen en filterhouder mee te nemen. Voor het gebruik van het polarisatiefilter kan ik nu ook volstaan met alleen de adapter ring op het objectief, waar het filter in geklikt wordt. Het werkt snel en makkelijk.

De filters worden geleverd in een groot stevig etui met een viltlaag aan de binnenkant. De flap is magnetisch en sluit stevig. Helaas staat er op de buitenkant van de etui niet om wat voor filter het gaat, zodat je de etui moet openen om het te weten te komen. Mocht je gebruik willen maken van deze etuis in je fototas, dan is het verstandig om met een stift een notitie op de etui te maken.  Het is jammer dat Kase dit niet doet via een mooie laser engraving, of iets dergelijks. Stop je de filters in een speciale filtertas, dan is dit natuurlijk niet van belang.

Het 10 stops grijsfilter

De zware grijsfilters, zoals het 6 en 10 stops ND filter, zijn verkrijgbaar in zowel 100x100mm, als in 100x150mm. Ik heb gekozen voor de laatste, wat het hanteren van, en plaatsen van het filter makkelijker maakt. Het is niet langer nodig om het filter precies zo in de houder te positioneren dat er geen licht tussendoor kan dringen. Dat het foam niet op het filter, maar op de filterhouder zit helpt daarbij, natuurlijk.

De filters zijn prachtig afgewerkt, met afgeronde hoeken. Ik zie dit als een mooi detail, wetende dat de rechte hoeken kwetsbaarder zijn mocht je met het filter ergens tegenaan stoten. Het is ook vriendelijker voor de vingers en huid. Onderaan het filter staat om welk type het gaat, in duidelijk leesbare letters. Misschien dat het plaatsen van de tekst aan de bovenkant makkelijker was geweest, wanneer je een filtertas hebt waar de filters verticaal in gaan. Een klein detail.

Het grootste probleem met de Lee Big Stopper – ik had de eerste generatie van dit filter – was de enorme kleurafwijking. Dit is te corrigeren, maar met het nodig werk. Ik had op mijn camera altijd een speciale witbalans instelling onder een custom knop zitten, en zorgde in Lightroom of Photoshop voor de fine tuning. Soms gebruikte ik zelfs een grijskaart, hoewel dit niet altijd de meest ideale situatie opleverde.

Natuurlijk had ik al het nodige literatuur onderzoek gedaan voordat ik de filters van Kase uitkoos. Een van de eisen die ik stelde was het kleur neutraal zijn van het 10 stop filter. Het Kase Wolverine ND1000 (3,0) filter kwam bij veel testen als (een van) de beste uit de bus. Mijn fotoreis Winter op Lofoten, met de besneeuwde landschappen, was de ideale locatie om dit met eigen ogen te zien. En inderdaad, ik kan geen enkele kleur zweem ontdekken. Beide foto’s in dit onderstaande voorbeeld zijn onbewerkt; links zonder filter (1/10 sec sluitertijd), en rechts met filter (2 minuten sluitertijd).

De grijs gradient filters

Het eerste filter van Kase dat ik in handen kreeg was een 3 stops medium GND filter. Dit filter heb ik naar tevredenheid gebruikt tijdens onze reis naar de Faroër eilanden, de masterclass in Frankrijk, en natuurlijk samen met de andere gradient filters tijdens de fotoreis naar Lofoten.

Net als de grijsfilters zijn deze filters, met de afmeting van 100x150mm, van gehard glas dat een val op stenen zou kunnen overleven. Ze hebben dezelfde afgeronde hoeken als de grijsfilters, samen met de vermelding van het type op de onderkant van het filter. Ze zijn in soft en hard gradient verkrijgbaar, en sommige in medium gradient. Bovendien zijn er enkele varianten beschikbaar, zoals het omgekeerd (reverse) gradient.

Ook bij deze filters is het belangrijk dat ze echt kleurneutraal zijn. De Lee filters, van resin, geven een warmere tint, zeker wanneer er enkele tegelijkertijd gebruikt worden. De Kase vertonen echter geen merkbare kleurverschuiving. In het onderstaande vergelijk is dit te zien, waarbij de foto’s wel bewerkt zijn, maar exact dezelfde bewerking hebben gekregen. Het filter dat hier gebruikt is, is het 3 stops medium gradient filter.

Polarisatie filter

Hoewel ik de Lee Landscape Polarizer een fantastisch filter vind, is het formaat in de loop van de jaren gebruik toch enigszins tegen gaan staan. Het 105mm grote filter wordt voor op de filterhouder geplaatst, wat het gebruik van de filterhouder verplicht. Bovendien is het oppassen, als je met zo’n groot stuk glas voor je objectief rond loopt.

De polarisatiefilter van Kase, dat – zoals ik al verteld heb – magnetisch op zijn plaatst klikt, is 86mm in diameter. Hierdoor is het filter beduidend kleiner, en dus hanteerbaarder. Het is vooral minder kwetsbaar. Het filter wordt op een adapter ring geplaatst, waardoor het niet nodig is om de hele filterhouder te gebruiken. Dit maakt het heel wat vriendelijker in gebruik.

Wie eraan twijfelt of het magnetische filter stevig genoeg in de houder vast zit, hoeft daar geen zorgen over te maken. Het filter wordt perfect op zijn plek gehouden, terwijl het eenvoudig genoeg weer te verwijderen is. Je hoeft absoluut niet bang te zijn dat het filter uit de houder valt.

Het mooie van het systeem dat Kase ontwikkeld heeft, is het verplaatsen van het rotatie mechanisme van het polarisatie filter naar de adapter ring. Dit maakt het filter compacter, dunner en eenvoudiger. Samen met het magnetisch verankeren, is het plaatsen van het filter een fluitje van een cent.

In tegenstelling tot Lee, waarbij het filter roteren altijd mogelijk is omdat de systeemfilters erachter geplaatst worden, zit het polarisatiefilter altijd achter de systeemfilters. Om toch de mogelijkheid tot rotatie te behouden – wat belangrijk is bij het gebruik van een polarisatie filter – is er een rotatie wiel in de K100-slimline houder, zodat de mogelijkheid tot roteren gewaarborgd blijft, ongeacht hoeveel filters er geplaatst zijn. Dit roteren – je roteert de adapter ring, waarin het polarisatiefilter magnetisch in geklikt is – gaan erg makkelijk en soepel.

Een eind oordeel

Ik ben altijd heel erg blij geweest met mijn Lee filters. Ze hebben erg veel plezier gebracht in het fotograferen van landschappen, en geholpen om de resultaten te bereiken die ik graag wilde hebben. Ze hadden hun tekortkomingen, maar als je die kent, leveren die geen probleem meer op. Een aantal jaren geleden heb ik gelegenheid gekregen om het filter systeem van Haida te testen en gebruiken, en hoewel ik die filters nog steeds heb, liet dit niet goed doordachte systeem zien dat de filters en filterhouder van Lee nog niet zo slecht was.

Met het enorme aanbod aan verschillende merken systeemfilters, is mijn keuze uiteindelijk op Kase gevallen. De belangrijkste doorslag was toch wel de robuustheid van de glazen filters (voor zover je die valtesten kunt geloven), en het magnetisch plaatsen van een polarisatie filter: daar ben ik zeer over te spreken. De K100-slimline filterhouder is bovendien klein, compact, en licht, met een goed doordacht ontwerp. Maar ook de Kase Wolverine filters bevallen me heel erg goed. Ze zijn prachtig van afwerking, en leveren een mooi kleur neutraal resultaat op.

Zijn er nadelen aan de Kase filters? Ik moet zeggen: weinig. Als enige (echte) nadeel kan ik de moeilijke plaatsing van filters in het eerste filterslot noemen. Ik vind het filter daar net iets te strak in zitten. Maar ik verwacht dat dit door de tijd heen makkelijker zal worden. Ander kleine onbenullige “minpunten” zouden het ontbreken van de vermelding van het type filter op de insteekhoes kunnen zijn, en dat de tekst onder op het filter staat in plaats van boven. Erg belangrijk vind ik deze twee dingen niet.

Voor de rest niets dan lof. Ik ben tevreden, en kan ze iedereen aanraden – en dat zal ik ook gaan doen.