Nadelen van een elektronische zoeker – deel 2

In deel 1 over de nadelen van een elektronische zoeker sprak ik over de problemen waar je tegenaan kunt lopen bij het flitsen met de flits synchronisatie tijd. Het beeld met de belichtingssimulatie ingeschakeld kan te donker worden om bruikbaar te zijn. Dit probleem kon met een simpele instelling verholpen worden. In dit deel kijk ik naar wat het betekent bij het fotograferen in een donkere omgeving.

Geschatte leestijd: 8 minuten

Met de mirrorless camera is de optische zoeker vervangen door een beeldscherm. Het is een heel klein beeldscherm met een enorme resolutie dat laat zien wat je fotografeert. Bij de moderne camera’s kan het beeld van zulke hoge kwaliteit zijn, dat het bijna lijkt alsof je door een optische zoeker kijkt.

De Canon EOS R, de Nikon Z 7 en de Leica SL hebben die fantastische kwaliteit. Ook de Sony en Fujifilm camera’s presteren goed, hoewel iets minder dan de eerst genoemden. Maar dit zal met elk nieuw model natuurlijk verbeteren.

Nachtfotografie met een elektronische zoeker

Wanneer je nachtfotografie beoefend in een verlichte stad, levert een elektronische zoeker weinig problemen op. Je ziet zowel door de zoeker als op het scherm wat je fotografeert, waardoor een compositie maken heel eenvoudig is. Hiervoor is er in een stad voldoende verlichting aanwezig. Je moet er dan wel voor zorgen dat de belichtingssimulatie van zowel EVF als LCD scherm aan staat, wat in vrijwel altijd het geval zal zijn.

Het wordt anders wanneer je in een heel donkere omgeving terecht komt, zoals een landschap onder een sterrenhemel. Voor fotograferen in deze vaak heel donkere omgevingen, zijn er een aantal aandachtspunten waar je op moet letten. Met het groeiende aantal gebruikers van mirrorless camera’s kom ik steeds vaker enkele praktische problemen tegen die een iets andere aanpak nodig hebben dan met een spiegelreflex camera.

Kijk uit met de helderheid van je elektronische zoeker

Als eerste is het belangrijk dat het verliezen van nachtzicht zo veel mogelijk moet voorkomen. Het duurt ongeveer 20 minuten voordat je ogen gewend zijn aan het duister. Een paar seconden fel licht kan dit helemaal teniet doen. Het is dus belangrijk om de helderheid van het LCD scherm laag te zetten, zodat je niet te erg verblind raakt.

Bij mirrorless camera moet je niet alleen het LCD scherm in helderheid terug brengen, maar ook de elektronische zoeker. En zelfs dan kan deze zoeker teveel licht uitstralen bij gebruik, waarbij je het nachtzicht volledig kunt verliezen.

Een tweede probleem bij nachtfotografie

Dit is het eerste nadeel van een EVF bij nachtfotografie in een donkere omgeving. Er is nog een probleem. Een EVF werkt namelijk hetzelfde als een liveview beeld op het LCD scherm.

De belichtingssimulatie zorgt ervoor dat het beeld overeenkomt met de ingestelde belichting. Daar waar nodig zal het beeldsignaal versterkt worden om de belichting te simuleren. Maar dit beeldsignaal kan niet oneindig versterkt worden. Er is een grens, en als die bereikt wordt zal er nog uitsluitend ruis te zien zijn.

Een voorbeeld

De onderstaande nachtfoto laat duidelijk zien wat ik bedoel. Op de plek in het beeld waar te weinig licht is, is alleen nog ruis zichtbaar. Het beeld kan niet voldoende versterkt worden om iets zichtbaar te maken. Dit is een probleem waar je in een hele donkere omgeving tegenaan loopt, zowel met een mirrorless camera, als met de live view functie van een spiegelreflex camera.

Bij een normale optische zoeker, die door de lens heen kijkt, bestaat dit probleem niet. Daarmee is het in heel donkere omgevingen vaak toch voldoende zien om een eerste ruwe compositie te maken. Omdat de mirrorless camera ook gebruik maakt van een beeldscherm in de zoeker, zal deze zoeker niet langer bruikbaar zijn. Je hebt geen enkele mogelijkheid meer om het beeld door de lens heen te kunnen bekijken.

Soms moet je een gok nemen

Zie je niets door je zoeker, dan moet je een gok nemen en op goed geluk de compositie maken. Mocht je de EVF dan toch proberen, dan is de kans groot dat je verblind wordt door het felle licht van dat kleine beeldscherm in de zoeker. Wanneer je ogen net gewend zijn aan het donker is dat erg hinderlijk.

De nieuwste generatie mirrorless camera’s hebben sterk verbeterde elektronische zoekers.
Die kunnen wel in donkere omgevingen gebruikt worden, bijna zoals dat met een optische zoeker kan.

Een trucje voor het fotograferen in een donkere omgeving

Natuurlijk is er een trucje om in een hele donkere omgeving redelijk snel een compositie te maken, en waarvoor je met een mirrorless camera op aangewezen zult zijn. Hiervoor is het nodig om je camera op de hoogste mogelijke ISO waarde te zetten, het diafragma maximaal open, en dan een foto te maken in de diafragma voorkeuze stand.

Met de hoogste ISO waarde kun je dan in de Benelux vaak binnen de 30 seconden belichtingstijd blijven, waardoor je in een paar seconden een (goed belichte) foto hebt. Er zit wel veel ruis in het beeld door de hoge ISO waarde, maar het is slechts een testfoto.

Een stop overbelichten kan helpen

Je kunt eventueel enkele stops overbelichten om de compositie nog beter te zien, zodat je met het bekijken van de foto de nodige aanpassingen kunt maken. Op die manier heb je in enkele foto’s van een paar seconden de compositie precies zoals je die wilt hebben.

Vervolgens is het eenvoudig om aan de hand van deze belichting terug te rekenen naar de gewenste belichtingstijd. Zo kan de belichting van de bovenstaande foto ook bereikt worden met 480 seconden met ISO 800 en diafragma f/5,6. Reken maar uit. 

Stel je voor dat je eerste deze belichting hebt ingesteld, en na 480 seconden tot de conclusie komt dat je de camera iets anders moet positioneren.

Ik ben niet tegen een elektronische zoeker

Ondanks de nadelen van een elektronische zoeker is het een fantastisch handig kenmerk van de mirrorless camera. Zeker de nieuwere generatie elektronische zoekers zijn bijna zo goed als de optische zoekers, met als voordeel dat je de belichting direct kunt zien.

Elk voordeel heeft een nadeel, zoals ik in dit artikel en in deel 1 heb aangeduid. Maar als je goed weet wat de nadelen zijn, dan is het mogelijk om daar op in te spelen. Je moet er alleen even rekening mee houden.