Ruis uit een foto halen

Ruis is iets waarvoor de meeste fotografen verschrikkelijk bang zijn. Sommigen weigeren daardoor de ISO omhoog te zetten, hooguit een of twee stops, want dan kan er ruis ontstaan.

Ruis is de digitale tegenhanger van de korrel die we vroeger bij negatief films hadden. En hoewel we vroeger soms de ruis met opzet lieten toenemen, door de zwartwit film op een hogere ISO (toen heette het ASA) zetten en zo de film geforceerd te ontwikkelen, zo willen we er nu niets van weten. Maar ruis ziet er niet hetzelfde uit als korrel, en als we pech hebben zien we allerlei vreemde kleurafwijkingen ontstaan, die de foto er niet mooier op maken.

Wil je weten tot hoe ver je camera kan gaan voordat de ruis storend wordt? Lees dan mijn blog daarover (aanrader): Tot hoeveel ISO kan je camera gaan?

Dus, we willen geen of heel weinig ruis. Zien we dan toch ruis ontstaan, dan filteren we die er het liefst uit. Dit heeft een consequentie; details gaan verloren, de foto wordt wollig en in het ergste geval vlekkerig. Ruis filteren is iets wat heel voorzichtig moet gebeuren om te voorkomen dat de foto onbruikbaar gaat worden. Een goed voorbeeld is de ruis die bij sterrenfotografie en de Melkweg onvermijdelijk ontstaat. Software kan nauwelijks onderscheidt zien tussen sterren en ruis, waardoor zelfs de sterren weg gefilterd worden. Dit is natuurlijk onwenselijk, en daarom heb ik eerder al een tutorial geschreven voor het wegfilteren van ruis in foto van de Melkweg. Laat dezelfde techniek nu ook bruikbaar zijn voor normale fotografie.

Stacking van opnamen is relatief simpel. Je hebt er alleen een fotobewerkingsprogramma voor nodig dat gebruik kan maken van layers, en bij voorkeur van smart objects. Uiteraard is Lightroom en Photoshop perfect geschikt hiervoor, en deze heb ik gebruikt om de  methode uit te leggen.

Maar eerst iets over het fotograferen. Aangezien voor stacken meerdere opnamen nodig zijn, moeten er meerdere foto’s op locatie gemaakt worden. Hoe meer foto’s, hoe beter het ruis wegfilteren werkt. Bij mijn drone fotografie maak ik gebruik van de burst modes, die vijf opnamen achter elkaar maakt. Het mag duidelijk zijn dat deze opnamen exact hetzelfde moeten zijn, met dezelfde belichting en hetzelfde scherpstelpunt. Het is ook belangrijk om de camera goed stil te houden. Voor een camera is dit natuurlijk een statief, hoewel uit de hand met een snelle burst ook zou kunnen. Voor een drone moet je vertrouwen op hoe goed de drone stationair kan hangen (wat verbazingwekkend goed kan).

Stacking maakt gebruik van het willekeurige karakter van ruis; elke foto heeft een ander ruispatroon. Door meerdere foto’s te “middelen” wordt de ruis verwijderd, aangezien die niet in de overige foto’s te zien is. Dit maakt het ook duidelijk dat een enkele foto een aantal keren te kopiëren, om vervolgens te stacken, niet werkt. Dan is in elke foto de ruis exact hetzelfde. Daarom moeten er meerdere foto’s achter elkaar ter plekke gemaakt worden, en is het nodig om voorbereidend te gaan fotograferen.

Om het stacken uit te leggen maak ik gebruik van een foto die ik met de drone gemaakt hebt, tijdens de avondschemering. Ik heb de belichting op het lichte deel van de foto ingesteld, om te voorkomen dat er “uitgebrande delen” in de foto ontstaan. Dit betekent wel dat ik de donkere delen van de foto flink moet oplichten, waarbij ik gebruik maak van het dynamisch bereik van de camera. Omdat de sensor van de drone zo klein is, zal er snel ruis ontstaan, wat ook duidelijk te zien is. Dit wil ik wegfilteren via stacking, en daarom heb ik in plaats van een enkele foto ter plekke, een serie van vijf opnamen gemaakt, die exact hetzelfde zijn… op de ruis na.

Ik heb de foto’s in Lightroom geïmporteerd, en bewerk een van de vijf foto’s geheel naar wens. Zorg er wel voor dat je de ruisreductie volledig uit zet, en indien mogelijk de lens vervorming correctie. Vooral deze laatste zou tot vervelende effecten kunnen zorgen.

Is je foto naar wens? Kopiëer de instellingen dan naar de overige vier foto’s.  Daarna kun je alle vijf de foto’s in Photoshop openen als layers. Lightroom en Photoshop werken hier perfect samen.

Zijn al je foto’s als layers in Photoshop geopend, kun je verder met het stacken van de foto’s. Ben je niet zeker van de exacte uitlijning van de foto’s, bijvoorbeeld als je uit de hand een serie hebt gemaakt, of als je met een drone hebt gefotografeerd, net als ik. Zijn de foto’s van een stevig statief gemaakt, dan kan deze stap waarschijnlijk overgeslagen worden.

Uitlijnen van de foto kan Photoshop voor je doen. Kies hiervoor in het menu edit/auto-align-layers en zorg ervoor dat geometric distortion uitgevinkt staat, net als vignette removal. Het is verstandig om de uitlijning nog even te controleren door de zichtbaarheid van layers aan en uit te zetten. Als er layers tussen zitten die niet goed uitgelijnd zijn, is het verstandig om ze uit de stack te halen door ze eenvoudig te deleten. Maar bedenk wel, dat hierdoor het ruis verwijderen minder goed zal gaan. Natuurlijk hangt het ook af van het aantal foto’s dat gemaakt is.

Heb alles naar wens uitgelijnd? Dan is het selecteren van alle layers de volgende stap, gevolgd door het converteren naar een smart object. Heb je dat gedaan, dan is het slechts een kwestie van het stapelen via de median methode, zoals in de volgende twee screenshots te zien is.

Heb je de layers gestapeld via de median methode, dan is de foto in principe klaar, en ontdaan van de ruis. Het smart object heb je in principe niet meer nodig, dus je kunt dit smart object rasteren om er weer een gewoon beeld van te maken. Door deze simpelweg te sluiten, keer je wederom terug naar Lightroom (waar je vandaan kwam), met de gestapelde opname als een nieuw TIFF bestand in je catalogus.

Om te zien wat het effect is van het stapelen heb ik hier twee uitvergrotingen uit de voorbeeldfoto: een originele tegenover een gestapelde. Het verschil is duidelijk.

Zoals ik al gezegd hebt, hoe meer foto’s je gebruikt, hoe beter het resultaat zal zijn. Maar overdrijf ook niet. Een stuk of vijf, zes, zeven, misschien tien, is veelal voldoende.

Heb je nu geen mogelijkheid om met een smart object te werken, zoals in de oudere versies van Photoshop, dan kun je toch van deze techniek gebruik maken. In dat geval moet je zorgen dat je de foto’s als layers in je programma hebt. Zet de zichtbaarheid van de onderste layer op 100%, de eerstvolgende daarboven, de tweede layer, op 50%, de derde op 33%, de vierde op 25%, en de vijfde op 20%. En zo verder, indien je meer layers hebt. Voeg ze vervolgens samen en je hebt  hetzelfde resultaat.

Een andere stacking methode is de optie “Mean” in plaats van “Median“. Dit zou nog een beter resultaat op kunnen leveren, wat alleen te zien is bij een heel nauwkeurig vergelijk. Probeer beiden uit en kijk welke voor jou het beste werkt.

Probeer de techniek eens uit, en doe er je voordeel mee. Het is niet al te moeilijk om te doen en het resultaat kan erg bevredigend zijn. Maar let er wel op dat je onderwerpen in de foto niet bewegen, want dan werkt het niet. .

Succes.