Sterrensporen: waar draaien de sterren omheen?

De sterren staan stil en de Aarde draait rond, elke 24 uur één rondje. Omdat wij op die draaiende Aarde staan lijkt vanuit ons standpunt de sterren rond te draaien. Met lange sluitertijden zien we daarom bij de sterren bewegingsonscherpte ontstaan. Dit zijn sterrensporen. Dit artikel gaat over sterrensporen: waar draaien de sterren omheen?

Geschatte leestijd: 5 minuten

Dit is in een notendop de theorie achter foto’s van sterrensporen. De draai-as van de Aarde staat ongeveer op de Poolster (Polaris) gericht. Daarom draaien alle sterren om de Poolster.

Dit is allemaal redelijk bekend. Als we vervolgens naar het Zuiden kijken, dan draaien de sterren plotseling niet langer rond de Poolster, maar juist in de boog over de horizon heen. Hoe kan dat?

Het draaien rond de noordpool, of rond de zuidpool

Het antwoord op de vraag waarom de sterren richting het Zuiden als bogen boven de horizon draaien is eigenlijk heel simpel. Alle sterren die ten zuiden van de evenaar staan draaien rond de Zuidpool. Let op: ten zuiden van de evenaar is niet alleen maar onder de horizon. We staan ten slotte niet op de Noordpool waardoor aan de hemel een stukje van de zuidelijke hemel te zien is.

De onderstaande afbeelding laat de hemel zien die ongeveer vanaf Nederland te zien is (ongeveer 52° Noorderbreedte). De sterren die onder de hemel evenaar (Celestial Equator) staan zullen niet rond de Poolster draaien maar rond de Zuidpool. De afkorting CNP betekent Celestial North Pole, de Noordpool dus, waar wij de Poolster vinden.

Hoe de sterren aan de hemel hun rondjes draaien is dus afhankelijk van in welke richting we kijken. De hemel evenaar, die dus recht boven de evenaar van de Aarde is gepositioneerd, is te zien vanaf Nederland wanneer we naar het Zuiden kijken.

De hemel evenaar zichtbaar maken in je foto

Bij sterrensporen is het mogelijk om deze hemel evenaar daadwerkelijk zichtbaar te maken. Het is de plaats aan de hemel waarbij de sterren niet rond de Noordpool of de Zuidpool draaien maar in een rechte lijn. In de onderstaande foto heb ik de positie van de hemel evenaar in de foto getekend (bij benadering). Op die lijn liggen de sterren dus exact boven de evenaar.

De beweging van de sterren aan de hemel wordt dus bepaald in welke richting we kijken. Naar het Noorden zullen de sterren rond de Poolster draaien en zien we de welbekende cirkelvormige sterrensporen. Als we naar een ander deel van de hemel kijken draaien de sterren geen herkenbare rondjes meer.

Alleen als we op het puntje van de Noordpool staan zal de evenaar ‘op de horizon’ liggen en draaien ALLE sterren rond de Poolster. Kijken we naar de hemel vanaf een plek op de evenaar is te zien hoe de zuidelijke sterren rond de Zuidpool draaien en de noordelijke sterren rond de Noordpool. Dit zijn beelden die we nooit vanaf Nederland zullen zien. Wat we wel zien zijn afwisselende hemels vol sterrensporen die variëren naar gelang de richting we kijken.