Het diafragma regelt de hoeveelheid licht die door de lens komt. Daarmee kun je de belichting dus wijzigen. Maar wat gebeurt er als we inzoomen? Verandert het diafragma dan ook, of blijft dit gelijk? En wat doet dit met de belichting? Ik geef in dit artikel een antwoord op deze vraag: verandert de diafragmaopening bij inzoomen?
Geschatte leestijd: 6 minuten
Wanneer je sommige zoomobjectieven bekijkt, dan zie je verschillende diafragma’s op het zoomobjectief staan. Een voorbeeld daarvan is de Canon EFs 15-85mm, een zoomobjectief voor een cropsensor camera. Er staat op vermeld dat de maximale diafragmaopening 1:3,5-5,6 is. Dit is hetzelfde als f/3,5-5,6. Wat betekent dit? Verandert de diafragmaopening bij het inzoomen?
Hoe zat het ook alweer met het diafragma?
Het diafragma regelt de hoeveelheid licht die door het objectief kan komen. Een grote diafragmaopening, of lensopening, laat veel licht door. Een kleine diafragmaopening, of lensopening, laat weinig licht door.
Een grote lensopening wordt weergegeven met een klein getal. Hoe verder de lensopening dicht wordt gedraaid, hoe groter het getal wordt. Een diafragma van f/4 laat dus meer licht door dan f/5,6. Om precies te zijn, twee keer zoveel licht.
Een diafragmaopening is een vaste waarde, die los staat van de brandpuntsafstand. Dit betekent dat f/8 altijd dezelfde hoeveelheid licht doorlaat, ongeacht welk brandpunt je hebt. Dus, wanneer je een belichting nodig hebt van 1/125 sec bij f/8, zal dat in principe hetzelfde zijn bij elk brandpunt dat je gebruikt.
-
Boek Perfect Belichten€34,99 incl btw
Ik heb een heel uitgebreid artikel over het diafragma en belichting geschreven, waarin de basis heel helder uitgelegd staat. Het is ook terug te vinden in mijn e-book Licht Vangen.
De grootste diafragmaopening verandert bij het inzoomen
Bij EFs 15-85mm f/3,5-5,6 zoomobjectief dat ik als voorbeeld hebt genomen verandert de grootste diafragmaopening bij het inzoomen. De notatie 15-85mm f/3,5-5,6 betekent dat het zoomobjectief bij 15mm een grootste diafragmaopening van f/3,5 heeft, en bij 85mm een grootste diafragmaopening van f/5,6.
Ga je dus inzoomen, dan zal de maximale hoeveelheid licht die door het objectief kan komen verminderen. Om precies te zijn zal dat 1,3 stops zijn als er van 15mm naar 85mm wordt ingezoomd. Je kunt dit ook aflezen op de camera.
Fotografeer je met het diafragma maximaal open en je zoomt van 15mm naar 85mm, dan zal de belichting aangepast moeten worden met 1,3 stops. Je sluitertijd zal dus langer moeten worden, of je ISO zal hoger gezet moeten worden.
Als je met diafragmavoorkeuze of sluitertijdvoorkeuze fotografeert zal de camera die correctie automatisch voor je doen. Fotografeer je met een handmatige belichtingsinstelling, dan zal het nodig zijn om je sluitertijd (of ISO) zelf aan te passen.
Veranderen andere diafragma’s ook bij het inzoomen?
Als de diafragmaopening verandert bij het inzoomen, hoe zit dit dan met de overige diafragma’s? Wordt een diafragma van f/8 of f/11 ook kleiner als er van 15mm naar 85mm ingezoomd wordt?
Nee, dit is niet het geval. Bij het inzoomen zal alleen de grootste diafragmaopening veranderen. Dit betekent dat als je bijvoorbeeld f/8 of f/11 ingesteld hebt, dit hetzelfde zal blijven als er van 15mm naar 85mm ingezoomd wordt.
Bij deze zoomobjectieven verandert dus alleen de grootste diafragmaopening bij het inzoomen. Zie het als volgt: doordat de koker van de lens langer wordt, kan er gewoon minder licht doorheen. Bij dit objectief loopt dit verschil van f/3,5 bij 15mm naar f/5,6 bij 85mm.
Maar als je een lensopening kiest die f/5,6 of kleiner is, zal het geen verschil meer maken. Probeer het zelf maar eens uit, en maak wat testfoto’s om het ook daadwerkelijk te zien.
Sommige zoomobjectieven hebben slechts één diafragma vermeld
Over het algemeen zijn het de minder dure zoomobjectieven waarbij de grootste diafragmaopening verandert tijdens het inzoomen. Toch zijn ook er dure zoomobjectieven met een variabele grootste diafragmaopening, zoals de Canon RF100-500mm f/4,5-7,1L IS USM in het voorbeeld hieronder. Maar hoe duur deze zoomobjectieven ook zijn, bedenk dat die ze nog veel malen duurder zouden zijn met een vaste lensopening over het hele zoom bereik. En bovendien zouden deze vaak vele malen groter en zwaarder worden, zoals de Canon EF200-400mm f/4L IS USM.
De kostbare Canon RF100-500mm f/4,5-7,1L IS USM heeft een grootste diafragmaopening van f/4,5 bij 100mm, en f/7,1 bij 500mm. Zou dit bij 500mm ook f/4,5 zijn, dan was het objectief vele malen groter en zwaarder… en duurder.
Maar zoals gezegd, er zijn ook zoomobjectieven die een vaste grootste diafragmaopening hebben. Deze zoomobjectieven zijn vaak groot en zwaar, en zo gemaakt dat tijdens het zoomen het diafragma niet verandert.
Overigens, voor objectieven met een vast brandpunt, de zogenaamde primes is dit natuurlijk helemaal niet van toepassing. Die hebben maar één brandpunt, en dus één vaste lensopening.
Wat betekent dit voor de belichting?
Het is nu duidelijk dat alleen de grootste diafragmaopening verandert bij dit soort zoomobjectieven. Maak je gebruik van de grootste diafragmaopening, of lensopening, dan zal je rekening moeten houden met de belichting tijdens het zoomen. Tenzij je natuurlijk in de P, A of S stand fotografeert, want dan zorgt de camera voor een automatische correctie van de belichtingstijd.
Wanneer je in de M stand fotografeert, dan zal je bij het zoomen de belichting wel zelf moeten corrigeren. Doe je dit niet, dan zal de belichting tijdens het zoomen afwijken. Maar alleen als je de grootste diafragmaopening gebruikt.
Heb je een diafragmaopening gekozen die gelijk of kleiner is dan de waarde wanneer je ingezoomd hebt, dan maakt het niet meer uit. Dan zal je diafragma en dus de belichting gelijk blijven ongeacht welk brandpunt je gebruikt. Met het Canon EFs 15-85mm 1:3,5-5,6 IS USM zoom objectief uit mijn voorbeeld zal dit vanaf f/5,6 zijn. Probeer het zelf maar eens uit.