Voor dag en dauw (op jacht naar komeet ISON)

Halsreikend heb ik de afgelopen week uitgekeken naar een ochtend zonder wolken aan de hemel. Komeet C2012 S1 (ISON) zou vlak voor zonsopkomst in het sterrenbeeld Maagd te zien moeten zijn. Maar de afgelopen week was een dik grijs wolkendek heer en meester. Hierdoor werd alle hoop de komeet nog te zien, voor deze op korte afstand de weg rond de zon zou voltooien, de grond in geboord. Het is namelijk niet zeker of  ISON de ontmoeting met de zon overleeft. Op 23 november moet voorlopig de laatste kans zijn om ISON te zien, mits er geen hinder van horizonvervuiling of lichtvervuiling is. Iets wat in Nederland schier onmogelijk is.

Maar nèt voor het te laat was kregen we nog een redelijk heldere, koude nacht, waardoor we op de valreep een kans kregen om de komeet te zien. Eén ding was zeker; het zou moeilijk worden en alles behalve spectaculair. Alsof het ook nog zo moest zijn, een lichte nevel en een dun wolkendek maakte het spotten van de komeet alleen nog maar moeilijker.

Het was heerlijk fris op de Strabrechtse Heide. De Maan stond driekwart vol boven het sterrenbeeld Orion en verlichtte de heide in een spookachtig melkwit licht. De bomen wierpen grillige schaduwen die zoveel aandacht trokken dat ik het plan om sterrensporen te fotograferen al snel liet varen. Het leverde een aantal leuke opnamen op van het landschap rond het Kiezelven en het doodde de tijd tot het moment dat de komeet boven de horizon zou moeten komen.

Nachtopnames kosten veel tijd (belichtingtijden lagen rond de 2 minuten) waardoor het sneller richting de zonsopkomst ging dan verwacht. De komeet zou ongeveer een uur voor zonsopkomst het beste zichtbaar zijn, maar een dun wolkendek aan de horizon verhinderde vrij zicht. Niet alleen de komeet stond op die plek aan de hemel, maar ook de planeten Saturnus en Mercurius, verborgen achter de wolken. Uiteindelijk heb ik aan de hand van de heldere ster Spica uit het sterrenbeeld Maagd de vermoedelijke locatie van ISON bepaald en een aantal foto’s gemaakt in de hoop dat de komeet daarop zichtbaar zou worden. Immers, de sensor is gevoeliger dan het blote oog. Er was een sterrenkaart voor nodig om de positie van ISON te bepalen. Zoals ik verwacht had is het niets meer dan een onbeduidend sterretje. De waarneming omstandigheden waren alles behalve ideaal.

Stiekem hoopte ik dat de komeet er ongeveer uit zou zien als PanStarrs eerder dit jaar. Dit was niet het geval. Daarvoor in de plaats is het niets spectaculairs en eigenlijk niet de moeite waard. Ik had me echter het doel gesteld om nu al de komeet op de foto te krijgen, en dat is gelukt. Ik hoop dat het moment dat ISON opnieuw aan de hemel verschijnt de staart helder en indrukwekkend zal zijn. De voorspellingen zijn gunstig. Ik kijk vol verwachting uit naar dat moment op 2 december. Vanaf dat moment is de komeet zowel in de avond als in de ochtend zichtbaar, helemaal tot in januari (hemelkaart voor komeet ISON). Ongetwijfeld zal er dan nog een vervolg op dit blogbericht komen want ik kan me niet voorstellen dat het al die tijd bewolkt zal blijven.

Uiteindelijk werd de hemel lichter en lichter tot de sterren helemaal verdwenen. De lucht was prachtig, zelfs die ene wolk boven Eindhoven die helemaal rood-oranje kleurde door het strooilicht. Aan de andere kant spiegelde de ochtendschemering in het Kiezelven en staken de eenzame bomen in de heidevelden prachtig af tegen de blauwe lucht die de naam ‘het blauwe uurtje’ waardig was. De ‘teleurstelling’ van komeet ISON werd met deze prachtige ochtend mooi gecompenseerd.