Lang geleden kocht ik een tien stop grijsfilter, de infame Lee Big Stopper. Het geeft je gelegenheid tot het gebruik van lange sluitertijden als er veel licht aanwezig is. Ik heb geleerd dat het grijsfilter toch niet altijd de beste keuze is wanneer je aan zee fotografeert. De juiste sluitertijd is namelijk heel belangrijk. In dit artikel stel ik de vraag, wel of geen grijsfilter gebruiken bij fotografie aan zee.
Geschatte leestijd: 10 minuten
Een grijsfilter is een handig filter dat je in staat stelt om lange sluitertijden te fotograferen wanneer er zoveel licht aanwezig dat het zonder filter niet kan. Met een tien stops grijsfilter kun je tijdens het middaguur in de volle zon zelfs maximaal 30 seconden belichtingstijd bereiken. Genoeg om beweging van water voor een deel te effenen.
Wel of geen grijsfilter aan het strand gebruiken
Ik zie nogal wat fotografen bij het fotograferen aan zee direct naar een grijsfilter grijpen. Immers, met dat doel is dat tien stops filter toch gekocht? Ga echter eerst eens bekijken of je dat filter echt wel nodig hebt. Kies het filter niet omdat je het in bezit hebt en bij water staat te fotograferen. Kies het omdat het je in staat stelt om de gewenste (lange) sluitertijd te bereiken die nodig is om het juiste beeld te kunnen maken.
Lees alles over het gebruik van grijsfilters in mijn artikel
Hoe kies je het juiste grijsfilter
De zee is een dynamische plek. Het water is altijd in beweging en aan de kust wordt die beweging pas goed zichtbaar. Daar ontstaat de branding, de plek waar het water met het vaste land in aanraking komt. Zeker bij rotsachtige stranden kunnen die golven heel indrukwekkend worden. De zee vormt de kust, beweegt rotsen en het vormt de duinen die het land erachter beschermen.
Ik merkte echter dat het fotograferen met een tien stops filter een nadeel had. De indrukwekkende bewegingen van het water en de dynamiek van de zee was niet meer zichtbaar in de foto als ik lange sluitertijden ging gebruiken. Kortom, je denkt dat je dit filter gebruikt om de beweging van het water vast te leggen, terwijl het eigenlijk de beweging elimineert.
Een strand met zand
Nederland en België heeft voornamelijk zandstrand. Daar is in feite weinig sensationeels aan, want het water rolt het strand op en trekt zich weer terug. Er worden wel sporen in het zand getrokken, er ontstaan getijdenstroompjes en getijdenpoelen. Afhankelijk van het getij kan het vormen van die getijdenstroompjes langzaam gaan, of snel.
Gebruik je in deze omstandigheden een donker grijsfilter, dan is die beweging van het water niet meer te zien. De zee wordt vlak, en het water dat het strand op rolt of langzaam terug trekt is helemaal verdwenen. Sterker nog, in sommige gevallen is de scheiding tussen het natte strand en het water nauwelijks meer te zien. Het is een abstracte foto geworden.
Wil je de beweging en dynamiek van het water vastleggen, gebruik dan korte sluitertijden. Ergens tussen de 1/8 seconde en 2 seconden is vaak voldoende. Dan is de beweging van het water nog zichtbaar. Het gebruik van een tien stops grijsfilter is dan een verkeerde keuze.
Je kunt kiezen tussen ronde filters of een filtersysteem.
Ik help je kiezen als je niet goed weet welke het meest voor jou geschikt zijn.
Lees mijn blogbericht of de keuze tussen Ronde filters of een filtersysteem
Een strand met rotsen
In feite geldt dit ook voor een strand met rotsen. De golven slaan stuk op de stenen, en veroorzaken prachtige regens van water. Is het water eenmaal het strand opgeslagen, dan stroomt het tussen de rotsen terug. Ga je de sluitertijd lang maken met een tien stops grijsfilter, dan verdwijnen al die bewegingen volledig. Je houdt dan een egale wateroppervlakte over. Het geweld en de prachtige patronen van het bewegende water zijn verdwenen.
Wat vind jij het mooiste? De beweging van het water, of die egale oppervlakte. Je hoeft niet te kiezen, je kunt ze ook allebei mooi vinden.
Wel of geen grijsfilter gebruiken is een keuze
Kies heel bewust of je wel of geen grijsfilter gaat gebruiken. Er is geen goed en fout, alleen een keuze over hoe de foto eruit moet gaan zien. Bepaal dit voordat je aan de slag gaat met het fotograferen. Kies welke uitstraling de foto moet hebben.
Wil je de beweging en dynamiek vastleggen? Kies er dan voor om geen grijsfilter te gebruiken. Althans, geen donker grijsfilter dat heel lange sluitertijden oplevert. Bepaal de sluitertijd die gewenst is aan de hand van de snelheid van het water. Doe dat eventueel met wat test foto’s. Het is daarom goed om meerdere grijsfilters te hebben, zodat je de kans hebt om die gewenste sluitertijd te bereiken.
Wil je een meer abstracte foto van het water, dan kun je wel kiezen voor een heel lange sluitertijd. Het gewenste eindresultaat zal een egale oppervlakte opleveren waar niet of nauwelijks beweging in terug te zien zal zijn. Een tien stops filter is dan misschien zelfs niet genoeg. Gebruik dan een 15 stops filter, of combineer meerdere grijsfilters tot de gewenste sluitertijd bereikt wordt. Hou er rekening mee dat je vaak één tot vijf minuten belichting moet bereiken om een effen oppervlak te verkrijgen.
Ben je op zoek naar een grijsfilter?
Overweeg dan om voor de filters van Haida te kiezen.
Ik heb speciaal voor jou een set samengesteld op www.omnifoto.nl
De snelheid van inkomend en afgaand water
Het getij zorgt voor verschillende snelheden van water. Misschien heb je er niet veel over nagedacht, maar ook het inkomen en afgaand water verschilt in snelheid. Het water dat het strand op stroomt gaat in de meeste gevallen veel sneller dan het water dat zich terug trekt.
Daarnaast levert inkomend water heel andere beelden op dan afgaand water. Heb je rotsen, dan kan het water erop stuk slaan met een prachtige regen van druppels. Trekt het water zich terug, dan krijg je mooie patronen in zand en tussen stenen door. Voor beiden kun je ook weer andere sluitertijden kiezen.
Links is inkomend komend water en rechts is het afgaande water. De watersnelheid is bij beiden totaal verschillend en zal een andere sluitertijd noodzakelijk maken.
Wil je de kracht van het water dat stukslaat op rotsen vastleggen, kies dan een snelle sluitertijd. Een langzame zal niets heel laten van die rauwe kracht. Fotografeer je het terug stromende water, kies dan voor een sluitertijd die ergens tussen de 1/4 seconde en 3 seconden ligt. Probeer dit uit, en kijk wat het beste voor je werkt.
Een grijsfilter aan de kust is niet altijd nodig
De keuze om wel of geen grijsfilter gebruiken hangt dus af van het resultaat dat je wilt behalen. Het hangt ook af van de persoonlijke smaak. Ga een grijsfilter niet voor je objectief gebruiken als het niet de sluitertijd oplevert die het beste werkt voor de situatie. Schat die situatie eerst in, en ga dan bepalen of het filter nodig is of niet.
Wist je dat ik ook lezingen heb over het fotograferen met filters?
Kijk naar de mogelijkheden op mijn pagina over lezingen.
Wat vind jij het mooiste resultaat aan zee? Een strakke gladde oppervlakte, of een zichtbare dynamiek van bewegingen. Bedenk dat er geen goed of fout is, alleen persoonlijke voorkeur. Laat het weten in een reactie onder dit bericht.
Ben je op zoek naar fotografie apparatuur? Overweeg dan om de aanschaf via mijn site bij Cameraland.nl te doen. Ik krijg daarvoor een kleine commissie waarmee ik mijn website kan bekostigen.
http://www.cameraland.nl
Overweeg je om filters te kopen, kies dan bij voorkeur voor het merk Haida. Je kunt deze filters via deze website verkrijgen in mijn webwinkel. De filters worden geleverd via de importeur Omnifoto.nl
Ga direct naar de webwinkel voor Haida filters
Zelf heb ik maar 2 filters namelijk een 10 stops grijsfilter en een polarisatiefilter. Gezien de prijs wil ik het ook hier bij laten. Het klopt dat in sommige gevallen een sluitertijd van 1 tot 2 seconden vaak voldoende om de kracht van het water vast te leggen en om dan een iets langer sluitertijd te krijgen maak ik vaak gebruik van mijn polarisatiefilter. Dat scheelt al ruim 2 stops en is vaak net voldoende om het gewenste effect te krijgen.
Hallo Albert,
een goede keuze om het dan daarbij te laten. Als deze filters je in staat stellen de gewenste resultaten te behalen, is dat perfect.