Zelf zeevonk fotograferen aan de noordzeekust

Vorige jaar bedacht ik me dat we wel een keer naar Katwijk aan Zee konden gaan, om te proberen de zo tot de verbeelding sprekende zeevonk te zien. Uiteindelijk zijn we niet gegaan, om redenen die ik me niet meer kan herinneren. het werd tijd om het in te halen. Het werd dus tijd om zelf zeevonk te fotograferen aan de noordzeekust.

Zoals het met alles is dat je wilt zien of meemaken; het blijft niets meer dan een wens als je het niet echt gaat doen. Dus, toen ik de afgelopen week hoorde van de aanwezigheid van zeevonk, hebben we op tijd ons avondeten genuttigd en zijn we om zeven uur ‘s-avonds naar Katwijk aan Zee gereden. Twee uur later belandden we, een uur voor zonsondergang, op het strand. Vervolgens was het wachten op het vallen van de duisternis.

Zeevonk fotograferen tijdens de zomerse nachten aan de noordzeekust

De nachten in de zomer zijn kort, zelfs als ze zich alweer aan het lengen zijn. Het duurt na zonsondergang zeker twee uur voor het donker is, en zelfs dan is de duisternis niet volledig. Zeker niet in dit deel van het land, waar de lichtvervuiling de lucht met een oranje gloed vult.

De duisternis van de zomerse nachten is wel voldoende om het oplichten van de zeevonk te kunnen zien, iets wat veel mensen weten want langs de Buitenwatering in Katwijk aan Zee staan hele groepen mensen te wachten tot ze iets kunnen zien van dit verschijnsel.

Ze plonsen rond op de oever en gooien zand in het water om het blauwe licht te kunnen zien. En jawel, in het schemerlicht is het vaag te zien. Je moet echter wachten tot het donkerder is voor het blauwe licht duidelijk te zien is… en dan is het mogelijk om het te fotograferen.

Zeevonk spotten in Katwijk aan Zee

Er staan hele drommen mensen langs de waterlijn, en ze zijn allemaal bezig om het water flink in beroering te brengen, zodat de zeevonk zijn blauwe licht laat zien. Dat gebeurt een keer heel fel, en dan een halve minuut niet meer.

Sommige mensen springen in het water, of zwemmen rond waardoor ze omringd worden door het blauwe licht. Het ziet er onwerkelijk uit, en het voelt een beetje aan als het “Noorderlicht van de zee”, niet groen maar blauw.

Zeevonk (Noctiluca scintillans) is plankton, een eencellig diertje dat eruit ziet als een ballonnetje van omgeveer 0,5 tot 1 mm groot (je kan het dus met het blote oog zien) en een staartje. Bij warm weer en in ondiep water kan de zeevonk zich snel vermenigvuldigen waardoor de bioluminiscentie goed zichtbaar wordt. Bioluminiscentie is licht geven door biologische processen, wat bij zeevonk veroorzaakt wordt door het pigment (luciferine) dat in aanraking komt met zuurstof. Waarom dit blauwe licht geproduceerd wordt is niet geheel zeker, maar dit zou voor verdediging/afschrikking kunnen zijn. Zeevonk is niet giftig, maar kan bij (hele) grote aantallen voldoende ammoniak produceren wat irritatie kan veroorzaken wanneer je ermee in aanraking komt.

Door de drukte is het een chaos langs de Buitenwatering. Mensen roepen van enthousiasme, schreeuwen, rennen door het water en gooien in ongecontroleerde willekeur zand in het water om de zeevonk te laten schijnen. Naarmate de nacht vordert gaan steeds meer toeschouwers weg en wordt het rustiger. Dan is er meer gelegenheid om de kabbelende golfjes die vanuit de zee binnen komen te fotograferen. Dan is het ook mogelijk om de speldenprikken van licht te onderscheiden die rond je voeten oplichten, en achtergelaten worden op het zand door de kabbelende golfjes.

Zeevonk in de branding

Een stuk verder op het strand, dichter bij de monding van de Buitenwatering, waar de branding het water in rep en roer brengt, licht het water bijna continu op; soms heel vaag en nauwelijks zichtbaar, en soms bijzonder fel. Het is een vreemd en onwerkelijke ervaring waarbij de typische eerste keer fotograferen waanzin de kop op lijkt te steken; nog een foto, nog een, en nog een. Nu stoppen we; wacht, nog eentje, en nog eentje.

Zo kruipt de tijd door de nacht in de richting van de vroege ochtend. Om half twee houden we het voor gezien, en vertrekken we dan eindelijk naar huis. Rond vier uur in de ochtend liggen we dan eindelijk in bed, moe maar voldaan. Het enig wat dan nog jammer is, is dat er geen lichtgevende nachtwolken te zien waren. Nou ja, je kunt niet alles hebben. Misschien is dat voor een volgende keer weggelegd.

Zelf zeevonk fotograferen aan de noordzeekust?

Het licht van zeevonk fotograferen blijkt ongeveer hetzelfde te zijn als sterren fotograferen. Het licht van dit kleine diertje is misschien wel redelijk fel, maar het beweegt ook snel waardoor je afzonderlijke sensorpixels maar weinig licht registreren.

Een hoge ISO werkt daarom het beste, en een sluitertijd die niet al te lang is. Natuurlijk is een grote lensopening aan te raden.

Het fotograferen is op zich niet moeilijk gebleken (afgezien van het kiezen van het beste scherpstelpunt), maar wel om dit te doen zonder alle mensen in beeld die vol enthousiasme aan de waterkant staan of in het water springen. Dit is echter onderdeel van het spel, en de uitdaging.

Gebruikte apparatuur

• Leica SL (type 601)
• Vario Elmarit SL 24-90mm f/2,8-4 ASPH
• Gitzo GT3542LS statief met RRS BH55 balhoofd
• Canon EOS 5D mark IV
• Canon EF 100-400mm f/4,5-5,6L II IS 

Met dank aan Cameraland.nl voor het beschikbaar stellen van de Leica SL met objectieven