De meesten willen hun landschapsfoto’s in kleur hebben. Dat is niet zo vreemd. De prachtige kleuren van het blauwe of gouden uurtje zijn dan ook heel aantrekkelijk. Zelfs als je geen zwartwit foto wilt hebben, kun je heel goed zwartwit gebruiken om kleurenfoto’s te bewerken.
De zwartwit landschapsfoto’s van Ansel Adams zijn heel populair. We kijken er met respect naar. Toch kiezen we er zelf bijna altijd voor om onze landschappen toch in kleur te fotograferen. Of beter gezegd, we zullen ze vrijwel nooit naar zwartwit omzetten. Vaak wordt het alleen gedaan als de kleurenfoto tegenvalt. Het omzetten naar zwartwit lijkt dan eerder een laatste redmiddel, met de onterechte gedachte dat het dan een artistiek tintje krijgt.
Lees meer over zwartwit fotografie in mijn artikel
Een zwartwit kijk op de wereld
Kleur is iets anders dan licht en donker
Zelfs wanneer je totaal geen interesse hebt in zwartwit landschapsfotografie, is het toch mogelijk om zwartwit te gebruiken om kleurenfoto’s te bewerken. Het verwijderen van alle kleur uit een foto zorgt ervoor dat we niet langer afgeleid worden door opvallende kleuren. Op deze manier kan het eenvoudiger zijn om een foto te bewerken, en om een prettig contrast in een foto te brengen.
Wanneer je een landschap fotografeert is het belangrijk om een onderwerp te hebben. Zonder een duidelijk onderwerp blijft je oog door de foto dwalen en is er het risico dat je verdwaald. Omdat ons oog van nature naar de lichtste delen in een foto getrokken zal worden, is het verstandig om daar je onderwerp te plaatsen, of kiezen.
Een onderwerp zelf hoeft niet het lichtste deel in de foto te zijn. Het kan ook een donker onderwerp in een licht deel van de foto zijn. Zo lang het maar in een goed contrast staat met de omgeving, dan zal het duidelijk een onderwerp zijn. Je moet alleen geen kleur met helderheid verwarren. Dat zijn namelijk twee verschillende dingen.
Kleur in zwartwit
Vaak wordt kleur verward met helderheid. Een goed voorbeeld is de kleur rood. Het steekt heel erg af tegen de omgeving als daar weinig rood in te vinden is. Maar dit betekent niet dat rood ook daadwerkelijk de helderste kleur is. Dit zie je pas goed als je kleuren naar zwartwit omzet.
Wanneer kleuren eenmaal omgezet zijn naar zwartwit, zal opvallen dat de grijstinten redelijk met elkaar overeenkomen. Alleen blauw en paars wijken sterk af. Misschien dat een kleur wel zal opvallen in een kleurenfoto, maar die kleur hoeft niet per se het helderste deel in de foto te zijn. Sterker nog, het kan zelfs zo zijn dat het contrast dat je in een foto hebt minder sterk is dan je zou verwachten. De kleur leidt je af.
In kleur lijkt het alsof er een groot verschil in helderheid is tussen de waterval en de groene omgeving. Als de foto in zwartwit wordt omgezet, valt op dat het contrast er helemaal niet is. De helderheden in het beeld zijn nagenoeg gelijk.
Zwartwit gebruiken om je kleurenfoto’s te bewerken
Laat je dus niet te veel afleiden door kleuren in je foto. Kleuren zijn niet hetzelfde als helderheden. Je kunt het je gemakkelijker maken door je foto tijdelijk om te zetten naar zwartwit. Dit is heel eenvoudig in bijvoorbeeld Adobe Lightroom of Photoshop, zonder dat die omzetting definitief is.
Nadat je vervolgens het contrast naar wens hebt gemaakt, kun je wederom terug naar de kleurenversie. Het contrast is in dat geval optimaal, zodat je onderwerp in de foto ook daadwerkelijk zal opvallen. Als voorbeeld heb ik een foto van het pittoreske bankje in het bos. Het lijkt op te vallen in de omgeving, omdat de kleur zo afwijkt Maar in zwartwit blijkt dat contrast anders te zijn dan je zou verwachten.
Het contrast tussen het bankje en de omgeving is kleiner dan je zou verwachten. De kleur leidt af. Na omzetting naar zwartwit valt dit pas goed op.
Het contrast tussen het bankje en de omgeving kan met een bewerking in zwartwit geoptimaliseerd worden, zodat je blik veel sneller naar het bankje gaat.
De zwartwit foto kan vervolgens een mooi contrast krijgen zodat het bankje meer afsteekt uit de omgeving. De kleuren leiden niet meer af, zodat je alleen naar de helderheden in de foto kijkt. Heb je het contrast zo ingeregeld dat er geen afleiding meer is in de omgeving, dan kun je de zwartwit foto weer terugzetten naar een kleuren versie.
Het contrast is nu zo aanwezig dat je blik direct naar het bankje gaat. Nu wordt je minder afgeleid door de heldere delen in de foto en is het eindresultaat een rustiger beeld.
Controleer altijd je resultaat
Wanneer je deze methode gebruikt voor het optimaliseren van het contrast in je foto, zorg er dan altijd voor dat je het beeld nog even goed laat bezinken. Na het terugbrengen van kleur in het beeld zullen eventuele kleurafwijkingen weer opvallen. Misschien dat de helderheid van een rood object niet zo groot is, maar als het in een groene omgeving aanwezig zal het zeker opvallen.
Wil je toch zwartwit fotograferen? Lees dan mijn blogbericht
Landschappen fotograferen in zwartwit
Maar ook als het contrast dat je in de zwartwit versie hebt toegevoegd in de kleurenfoto te sterk aanwezig is, kan het verstandig zijn om dit nog bij te sturen. Deze controle achteraf zorgt voor de puntjes op de ‘i’. Het gebruik van zwartwit voor het bewerken van je kleurenfoto is dan ook een hulpmiddel dat je ter beschikking hebt. De methode zal dan ook niet voor alle foto’s even goed werken.
Het gebruik van zwartwit voor het nabewerken van je kleurenfoto is natuurlijk niet beperkt tot alleen landschapsfotografie. Het kan ook uitstekend voor andere soorten fotografie gebruikt worden. En wie weet; misschien vind je de foto in zwartwit zoveel mooier dan de kleurenfoto, dat je besluit om er een echte zwartwit foto van te maken.
Nou dat is een eye-opener, Nando! Heel interessant verhaal en een goed toepasbare methode om contrasten te optimaliseren. Dank!
Graag gedaan, Job.
Dank je wel, hele mooie werkwijze.
Mijn dank voor je reactie, Robert
Bedankt Nando. Prima manier om je contrast extra te checken of te finetunen
Dank je voor de reactie, Bart. 🙂